Тутарла Кебуано Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Кебуано-Филиппинӑри чи анлӑ чӗлхе, вӑл филипп культурин тата хӑйне евӗрлӗхӗн тӗп пайӗ пулса тӑрать. Ҫапла Вара, Кебуанӑран куҫарни Филиппинӑра пурӑнакан ҫынсемшӗн е бизнеспа бизнес йӗркелекен организацисемшӗн пӗлтерӗшлӗ пулӑшу пулса тӑрать.

Пӗр чӗлхерен теприн ҫине куҫарнӑ чухне сӑмахсене кӑна мар, чӗлхен культурӑллӑ контектне те ӑнланни кирлӗ. Филипп культурипе историне вӑйлӑ витӗм кӳрекен Себуано тӗлӗшпе ҫакӑ уйрӑмах тӗрӗс.

Чӗлхе нюансӗсене культура енчен ӑнланни ҫумне, Кебуано куҫаруҫисене чӗлхе грамматикине лайӑх пӗлни кирлӗ. Ҫакӑ пӗтӗм регионӗпе усӑ куракан нумай диалекта глаголсен сӑпайлӑхне тата ӑнланӑвне кӗртет.

Кебуано тӑлмача суйланӑ чухне чӗлхепе тата вырӑнти культурӑна ӑнланакан ҫынна суйласа илмелле. Лайӑх тӑлмачӑн текст чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемшӗн ӑнланмалла пултӑр тата чӗлхе ҫивӗчлӗхне ӑнланма пӗлмелле.

Кебуано куҫарӑвӗ кирлӗ ҫынсемшӗн кӑткӑс та кирлӗ. Тӑлмач тӗрӗс суйласа илни пӗрремӗш ҫӑлкуҫа тӗрӗс те шанчӑклӑ пулма пулӑшать. Ҫапла вара тӑлмача суйлама вӑхӑт уйӑрмалла тата вӗсен квалификацийӗпе опычӗ ҫинчен Нумай ыйтусем памалла, Кебуанӑран акӑлчанла е пачах урӑхла куҫармалла.

Хӑш ҫӗршывсенче кебуано чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Кебуанора Филиппинӑпа, уйрӑмах утравсем ҫинче Хӑйсене Тата Боохолпа калаҫаҫҫӗ. Унта индонези, Малайзи, Гуам тата Палау хӑш-пӗр пайӗсенче те калаҫаҫҫӗ.

Кебуано чӗлхин историйӗ мӗнле?

Малайпа полинези ҫемйине кӗрекен кебуано - висай чӗлхисен ушкӑнӗ. Унпа Филиппинӑри Висаян Тата Минданао регионӗсенче калаҫаҫҫӗ. Чӗлхе хӑй районӗнче аталанма пуҫланӑ, ҫавӑнпа унӑн ячӗ те, 16 ӗмӗрте, испани колонизацине тата Борнео иммигрантсен юппине пула. Ҫав тапхӑрта регион официаллӑ чӗлхипе испани чӗлхи пулнӑ, себуано вара вырӑнти халӑх чӗлхи пулса тӑнӑ.
19 ӗмӗрте кебуано Висая регионӗнче кирлӗ чӗлхе тесе йышӑннӑ, мӗншӗн тесен вӑл литературӑпа, вӗренӳпе тата политикӑпа анлӑн усӑ курнӑ. Америка тапхӑрӗнче Кебуано массӑллӑ информаци хатӗрӗсемпе час-часах усӑ курнӑ, Кебуанона 1920 ҫул тӗлне радиопрограммӑсене трансляциленӗ. 1930-мӗш ҫулсенче ку чӗлхе валли темиҫе орфографи туса хатӗрленӗ, вӗсенчен хӑш-пӗрисем халӗ те усӑ кураҫҫӗ.
Паян кебуано-филиппинӑри чи сарӑлнӑ чӗлхесенчен пӗри, унта ҫирӗм миллион ҫынна яхӑн калаҫаҫҫӗ. Ку вӑл ҫӗршывӑн чылай пайӗнче иккӗмӗш чӗлхе вырӑнне усӑ куракан Висай тата Минданао регионсен хутшӑнӑвӗн чӗлхи.

Кебуано чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Резиль Мохарес - кебуан писателӗ тата историк, ӑна нумайӑшӗ кебуанри мӗнпур писательсемпе ученӑйсенчен чи паллӑ ҫын тесе шутлаҫҫӗ.
2. Леонио Дериада - филиппин поэчӗ, прозаик тата драматург, Ӑна Себуано литература ашшӗ тесе пӗлеҫҫӗ.
3. Кебуано чӗлхипе наукӑпа фантазилле пӗрремӗш роман ҫырнӑ к. Ле Гуин - америка писателӗ Урсула
4. Фернандо Лумбера - Кебуано редакторӗ, литература критикӗ тата эссеист, вӑл Кебуано чӗлхипе литературине аталантарас енӗпе чи паллӑ фигурӑсенчен пӗри пулнӑ.
5. Кебуано чӗлхин вӑрлӑхне чи малтан акнӑ Семен Андес - куҫаруҫӑ тата педагог кебуано ачисем валли кӗнекесем ҫырса пичетлесе кӑларнӑ.

Кебуано чӗлхин структури мӗнле?

Себуано-австроези чӗлхи, Унта Висай утравӗсемпе Минданао утравӗсем ҫинче 20 миллион ытла ҫын филиппинӑсем ҫинче калаҫаҫҫӗ. Кебуанӑра субъект-глагол-объект (SVO) сӑмахӗсен йӗрки пур, унта пурӑнакансем хисеппе падеж тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Глаголсем анспектпа, кӑмӑл туртӑмӗпе, вӑхӑтпа, сӑнпа ҫыхӑнса тӑраҫҫӗ. Сӑмахсен йӗрки сӗнӳпе акцент ӑҫталла кайнине кура пӑсӑлма пултарать. Чӗлхере тата виҫӗ тӗп класс: пурлӑх, глаголсем тата паллӑ ячӗсем пур. Чӗлхе, местоимени тата междомети йышши ытти пайсемпе Те Кебуанора усӑ кураҫҫӗ.

Кебуано чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Лайӑх учебник е кебуано чӗлхипе справка пособийӗ илӗр. Пасарта темиҫе чаплӑ кӗнеке пур, вӗсем сире "пуҫланакансемшӗн Кебуано" тата "кебуано" пеккисене алла илме пулӑшӗҫ.
2. Хӑвӑрпа пӗр класра вӗренекен тусӑра е Себуанопа калаҫакана тупӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет-ун ҫинчен калаҫасси. Кебуанопа калаҫакана пӗлетӗр пулсан, унпа пӗрле чӗлхепе усӑ курӑр.
3. Кебуано радиостанцийӗсене итлӗр те Кебуано фильмӗсене пӑхӑр. Чӗлхе мӗнле янӑранипе тата калаҫура мӗнле усӑ курнипе паллашма питӗ лайӑх май вӑл.
4. Онлайн-форумсене Тата Cebuano чачӗсене хутшӑнӑр. Чӗлхе носителӗсемпе онлайн хутшӑнни-чӗлхепе калаҫура усӑ курмалли чи лайӑх меслет.
5. Вырӑнти шкулта е общество организацийӗнче Кебуано ӗҫне вӗренме ҫырӑнӑр. Сирӗн регионта пысӑк квалификациллӗ преподавательпе тата группӑри лару-тӑрура вӗренме сире лайӑхраххисем пур пулсан.