Тутарла Африканс Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Африканс-чӗлхе , ун ҫинче ытларах Кӑнтӑр Африкӑра, Намибире тата Ботсванра 7 миллион ҫынна яхӑн калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхе голланди чӗлхинчен тухнӑ пирки унӑн хӑйне евӗрлӗ характеристикӑсем нумай, ҫакӑ акӑлчанла куҫарма йывӑрлатать.

Чӗлхе голландипе тачӑ ҫыхӑннӑ пирки африканс ҫине куҫарни пӗр сӑмаха теприн ҫине куҫарнинчен нумайрах ыйтать, мӗншӗн тесен нюанссемпе стилизмлӑ элементсем нумай, вӗсене шута илмелле. Сӑмахран, голланди чӗлхинче палӑртнӑ урай пирки калакан местоименисемпе усӑ кураҫҫӗ, африканс ун пек тумасть; кунсӑр пуҫне голландири чӗрчунсем тӗп саспаллинчен ҫырӑнаҫҫӗ, африканс ун пек тумасть.

Африканс акӑлчанла куҫарас кӑткӑслӑх ҫумне, икӗ ҫӗршыв хушшинче культура уйрӑмлӑхӗсем нумай, вӗсем сӑпайлӑхпа ӑнлану ыйтаҫҫӗ. Ҫак нюанссене ӑнланса ҫеҫ тӑлмач хӑйне евӗрлӗ текст пӗлтерӗшне чӑннипех ӑнланса илме пултарать.

Африканс ҫине куҫарнӑ чухне икӗ чӗлхепе тата культурӑпа палланӑ квалификациллӗ тӑлмачӑпа усӑ курмалла. Ку тӗрӗс, ҫавӑн пекех саккун ыйтӑвӗсемпе килӗшӳллӗн, мӗншӗн тесен автор прави ҫинчен калакан саккун.

Африканспа ӗҫре ҫӗнӗ ҫынсемшӗн чӗлхене тӗп - тӗрӗс пӗлни кирлӗ. Профессиллӗ тӑлмачӑ чӗлхен грамматика структурипе, калаҫу ҫаврӑнӑшӗсемпе тата идиомӗсемпе паллашмалла, ҫакӑ вӗсенчен хӑш - пӗрисем ҫеҫ.

Техника докуменчӗсем е юридически контрактсем пек кӑткӑс куҫарусемшӗн переводчиксен командине тӗрӗс те йӗркеллӗн пурнӑҫлама час-часах усӑллӑ пулать.

Африканс ҫине куҫарас Процесс малтанлӑха кӑткӑс пек туйӑнма пултарать, анчах тӗрӗс инструментсемпе пӗлӳсем пулсан ӑна самаях ҫӑмӑл пурнӑҫлама пулать. Африканс та, акӑлчан чӗлхисене те пӗлекен профессиллӗ тӑлмача тара тытса, эсир акӑлчанла куҫарусен тӗрӗслӗхӗпе пахалӑхне тивӗҫтерӗр.

Хӑш ҫӗршывсенче африканс чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Африкансра ытларах Кӑнтӑр Африкӑпа Намибире, Ботсванра, Зимбабвӑра, Замбире тата Анголӑра ҫӳрекен пӗчӗк ушкӑнсемпе калаҫаҫҫӗ. Ун ҫинче Австралинче, Пӗрлешӳллӗ Штатсенче, Германире тата Нидерландсенче экспатриантсен чылай пайӗ калаҫать.

Африканс чӗлхин историйӗ мӗнле?

Африканс чӗлхи вӑрӑм та кӑткӑс истори. Ку голландири Ост-Инди компанийӗ территорире голландири Капск колонийӗ тесе ят панӑ голландири ост-Инди компанийӗнчен куҫса килнӗ кӑнтӑрти африкӑри чӗлхе. Капск колонинче голланди поселенецӗсем голланди чӗлхипе хутшӑну чӗлхипе усӑ курнӑ чухне вӑл хӑйӗн тымарӗсемпе 17 ӗмӗрте тухса каять. Вӑл голланди чӗлхин диалекчӗсенчен аталаннӑ, унта кейп-датч ятлӑ ҫынсем калаҫнӑ. Унта малай, португал, нимӗҫ, француз чӗлхисен, кои тата бантсен витӗмӗ пур.
Малтан ку чӗлхене "капски голландски" е "кухня голландски"тенӗ. Ӑна 1925 ҫулта никама пӑхӑнман чӗлхепе официально йышӑннӑ. Унӑн аталанӑвне икӗ тапхӑра уйӑрма пулать: чӗлхе форми тата ҫыру форми.
Хӑйӗн аталанӑвӗн пуҫламӑш тапхӑрӗсенче африканс лутра социаллӑ статуспа ассоциациленӗ, ҫакӑ вӑл тӗттӗмлӗх палли пулса тӑнӑ. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн ку улшӑнчӗ, африканс вара 1960-мӗш ҫулсенче апартеида хирӗҫ хускану тунӑ чухне пӗртанлӑх чӗлхи пек пӑхма пуҫларӗ.
Паян африкансра Кӑнтӑр Африкӑпа Намибири 16 миллион ытла ҫын калаҫать, Вӑл Кӑнтӑр Африкӑра 11 официаллӑ чӗлхерен (ҫавӑн пекех факультативлӑ чӗлхе) пӗри шутланать. Кӑнтӑр Африкӑн чиккисенче Те Ҫак чӗлхепе Австралинче, Пӗрлешӳллӗ Штатсемпе Бельгисенче калаҫаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне, хӑш-пӗр авторсем голланди орфографийӗпе усӑ курма кӑмӑллаҫҫӗ пулин те, чӗлхене час-часах латин алфавитӗпе усӑ кураҫҫӗ.

Африканс чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Ян Кристиан Сматс (1870-1950): Вӑл кӑнтӑр африкӑри паллӑ патшалӑх деятелӗ, африкансра литература аталантарас тата пурнӑҫри пур аспектра та чӗлхене сарас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. С.Ж. дю Туа (1847-1911): "африканс ашшӗ" ӑна Кӑнтӑр Африкӑра официаллӑ йӗрке пулса тӑрас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑшӑн паллӑ.
3. Д.Ф. Малан (1874-1959): Вӑл Кӑнтӑр Африкӑн пӗрремӗш премьер-министрӗ пулнӑ, ӑна официаллӑ йышӑну 1925 ҫулта африканс официаллӑ чӗлхепе ҫыраҫҫӗ.
4. Т.В. Мофокенг (1893-1973): вӑл паллӑ педагог, поэт, писатель тата оратор Пулнӑ, вӑл литературӑна африканс ҫине аталантарма тата куҫарса пыма пулӑшнӑ.
5. К.П. Хугенхаут (1902-1972): вӑл африкансри литература пионерӗсенчен пӗри шутланать, мӗншӗн тесен сӑвӑсем, пьесӑсем, калавсем, романсем ҫырать, вӗсем африкансри хальхи литературӑна вӑйлӑ витӗм кӳнӗ.

Африканс чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Африканс чӗлхи ансат, тӳрӗ тытӑмлӑ. Вӑл голланди чӗлхинчен килет, унӑн нумай уйрӑмлӑхӗсене уйӑрса тӑрать. Африкансӑн грамматика йӑхӗ ҫук, икӗ глагол вӑхӑтӗпе ҫеҫ усӑ курать те шаблонсен база наборӗпе глаголсене ӗҫлеттерет. Кунта та флексисем сахал, сӑмахсенчен нумайӑшӗ падежсемпе числасемшӗн пӗр формӑллӑ.

Африканс чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Грамматика никӗсӗсемпе паллашма тытӑнӑр. Грамматика урокӗсене ирттерекен онлайн-ресурссем нумай, е эсир ӗҫе тытӑнма пулӑшакан кӗнекесем е ытти материалсем туянма пултаратӑр.
2. Аудиторин хӑнӑхӑвӗсене, фильмсене, телешоу тата радиопрограммӑсене африканс ҫине пӑхса тишкерӗр. Ҫакӑ сире сӑмах-юмах, ҫавӑн пекех сӑмах-юмах ытларах вӗрентме пулӑшать.
3. Африканс ҫине ҫырнӑ кӗнекесене, хаҫатсемпе журналсене вулӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе ҫинчен ытларах пӗлме тата грамматикӑпа тата произведенипе хӑнӑхма пулӑшӗ.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫас тесе, африкансри калаҫӑва хутшӑнӑр. Ҫакӑ сире ытти ҫынсемпе хутшӑннӑ чухне хӑвна шанчӑклӑрах туйма пулӑшать.
5. Ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗренме пулӑшакан карточкӑсемпе тата приложенисемпе усӑ курӑр. Ку питӗ лайӑх меслет сирӗн регулярлӑ вӗренӳ занятийӗсем хушса хурас.
6. Май пулсан, чӗлхе курсне ҫӳрӗр. Структура занятийӗсене ҫӳрени чӗлхене лайӑхрах ӑнланма тата ытти вӗренекенсемпе практикациленме пултарать.