Тутарла Хинди Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Хинди вӑл-Индире тата ытти ҫӗршывсенче 500 миллион ҫын пӗтӗм тӗнчипе каланӑ тӗп чӗлхе. Вӑл Индири официаллӑ чӗлхесенчен пӗри, акӑлчан чӗлхипе тата ытти регионти чӗлхесемпе пӗрлех. Хинди куҫарӑвӗ юлашки ҫулсенче ытларах та ытларах пӗлтерӗшлӗ пулса пырать, мӗншӗн тесен хиндипе акӑлчан чӗлхисем хушшинче хутшӑнас кӑмӑл ӳссе пырать.

Хинди чӗлхи калама ҫук кӑткӑс, диалектсем нумай. Чӗлхе санскрит, урду тата перси ҫӑлкуҫӗсенчен илнӗ нумай сӑмахсен шутне кӗрет, вӗсем чӗлхесен уйрӑм ҫыхӑнӑвне йӗркелеҫҫӗ. Пӗр чӗлхерен теприн ҫине куҫарасси чылай кӑткӑс пулма пултарать, уйрӑмах ҫыру докуменчӗсене е веб-страницӑсене куҫарасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне вӑхӑт нумай иртме пултарать. Ҫапла вара хинди куҫарӑвӗн професси пулӑшӑвӗсем пысӑк ыйтупа усӑ кураҫҫӗ, предприятисемпе уйрӑм ҫынсене хинди докуменчӗсемпе тексчӗсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма май параҫҫӗ.

Тӑлмача суйланӑ чухне хинди чӗлхе нюансӗсене, ҫавӑн пекех унӑн тӗрлӗ диалекчӗсене ӑнланакана суйламалла. Опытлӑ тӑлмачсем чӗлхене тата унӑн грамматикине тарӑн ӑнланӗҫ, ҫакна тӗп-тӗрӗс куҫарусем илме кирлӗ. Вӗсем конкретлӑ отрасльсемпе тата контекссенче усӑ куракан терминологипе паллашӗҫ, текст куҫару процесӗнче хӑйӗн малтанхи пӗлтерӗшне ан ҫухаттӑр. Кунсӑр пуҫне лайӑх тӑлмач хинди чӗлхепе ҫыхӑннӑ культура нормисем ҫинчен лайӑх пӗлет, куҫарнӑ кирек мӗнле материалсенче те вӗсене шута илме тӑрӑшать.

Хинди куҫарӑвӗ вӑл-специализациленӗ хӑнӑхусен пуххи, опытлӑ, профессиллӗ квалификациллӗ куҫаруҫӑсене ҫеҫ тара тытни кирлӗ. Онлайн-куҫару сервисӗсем нумай, вӗсем хиндие куҫарма пултараҫҫӗ, анчах ҫав компанисене тӗп-тӗрӗс тата пахалӑха гарантилес тесен тӗплӗн тӗрӗслемелле. Чи лайӑх куҫарусем чӗлхе сывлӑшне параҫҫӗ, сӑмахсен букварьлӗ куҫарӑвне тивӗҫтереҫҫӗ.

Хинди куҫарӑвӗ - хиндипе акӑлчан чӗлхисем хушшинчи коммуникативлӑ уйрӑлӑва ҫӗнтерессин хаксӑр инструменчӗ. Предприятин професси куҫаруҫисем пулӑшнипе икчӗлхеллӗ клиенчӗсемпе тӗрӗс те тухӑҫлӑ хутшӑнма пултараҫҫӗ, уйрӑм ҫынсем ҫемьепе тата тусӗсемпе хӑйсен тӑван чӗлхипе хутшӑнма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче хинди чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Хиндире ытларах Индипе Налере, ҫавӑн пекех ытти ҫӗршывсенче, бангладеша, Гайана, Мавриика, Пакистан, Тринидад тата Тобаго, Суринсем, Уанду, Арабсен Пӗрлешӳллӗ Эмирачӗсем, Пӗрлешӳллӗ Королевство, Пӗрлешӳллӗ Штатсемпе Йеменсене шута илсе калаҫаҫҫӗ.

Хинди чӗлхин историйӗ мӗнле?

Хинди чӗлхи хӑйӗн тымарӗсемпе пирӗн эрӑчченхи 1500-500-мӗш тапхӑрта аталаннӑ авалхи Индин санскритла чӗлхине кӗрет. Хинди индири е инди чӗлхин пӗр пайӗ пулса Тӑрать тата Индири официаллӑ чӗлхесенчен пӗри пулса тӑрать.
14-мӗш ӗмӗрте Перси витӗмӗ Индин ҫурҫӗр районӗсенче чылай пулнӑ, ҫакӑ хариболи диалектне аталантарма пулӑшнӑ, вӑл хальхи хиндин тӗп хули шутланать. 16-мӗш ӗмӗрте Аслӑ Моголсен империйӗ Пӗтӗм Индипе хӑйӗн витӗмне сарнӑ, ҫакӑ араб тата перси чӗлхисенчен тухакан урду чӗлхине сарма пулӑшнӑ, вӑл хариболин тӑван диалекчӗпе хутшӑннӑ. Ҫак хутӑш чӗлхепе литературӑпа административлӑ тӗллевсемпе усӑ курнӑ, ӑна хиндустани те пӗлнӗ, вӑл урду та, хинди те умӗнхи шутланать.
Британи правленийӗ хиндие малалла аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ. Индуистла текстсене ку таранччен усӑ куракан деванагарин шрифчӗ ҫине куҫарнӑ. Правлени вӑхӑтӗнче британецсем акӑлчан чӗлхипе усӑ курма хавхалантарнӑ, ҫавӑнпа та нумайӑшӗ акӑлчан чӗлхине ытларах кӑмӑлланӑ. Анчах шкулсенче деванагари чӗлхипе вӗрентеҫҫӗ, ҫакӑ хиндипе усӑ курма хавхалантарать.
1949 ҫулта деванагари шрифчӗпе ҫырнӑ хинди тата персипе арабла ҫырнӑ икӗ тӗрлӗ хиндустание йышӑннӑ. Ҫавӑнтанпа хинди чапа тухнӑ, хальхи вӑхӑтра Вӑл Индире чи сарӑлнӑ чӗлхе шутланать.

Хинди чӗлхине вӗренме чи пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Амир Хусро: Перси, араб тата хинди чӗлхипе ҫыракан Аслӑ суфи поэчӗпе музыканта каввали пек паллӑ инди классикӑллӑ музыкин уйрӑм стильне туса хураҫҫӗ. Ун ҫумне тата санскритпа перси элеменчӗсем пӗрлешсе тӑракан хиндустань чӗлхипе усӑ курассине популяризацилесси хушса ҫыраҫҫӗ.
2. Субхадра Чаухан: Ӑна час-часах "Инди шӑпчӑкӗ" теҫҫӗ, унӑн "Джханси кии Рани" ятлӑ чаплӑ сӑввишӗн, вӑл хальхи инди хӗрарӑмӗшӗн хавхалану ҫӑлкуҫӗ пулса тӑрать.
3. Хазари Двиведи: вӑл питӗ паха писатель, ученӑй тата критик пулнӑ, вӑл хинди литератури ҫинчен нумай ҫырнӑ. Ҫавӑн пекех ӑна "чахвади" литература юхӑмӗн популяризацийӗ тесе ҫырса хураҫҫӗ, вӑл хиндире уйрӑм литература стилӗ йӗркелеме тӑрӑшать.
4. Махадеви Верма: Паллӑ поэтесса, Вӑл Чахвади юхӑмӗнчи пионерсенчен пӗри пулнӑ. Вӑл хӑйӗн феминистла поэзине пӗлнӗ, унӑн произведенийӗсем ортодокс хаклӑхӗсене хирӗҫ протест форми пулнӑ.
5. Премчанч: вӑл хиндири чи чаплӑ романист тата кӗске калавсен авторӗ шутланать. Унӑн романӗсем Индири пурнӑҫ ҫинчен независимость пуличченех кӑтартаҫҫӗ, унӑн произведенийӗсене халӗ те анлӑн вулаҫҫӗ, хаклаҫҫӗ.

Хинди чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Хинди чӗлхи тытӑмне SOV (субъект-глагол) йӗркепе никӗсленӗ. Унта деванагари ҫырулӑхӗпе те усӑ кураҫҫӗ. Хинди вӑл-ударенисемпе ҫыхӑннӑ, пуян морфологиллӗ чӗлхе, вӑл суффикссене, приставкӑсене, сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене-компаундсене кӗртет. Ҫавӑн пекех ӑру тата шутра никӗсленнӗ майсем те пур.

Хинди чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Субтитрлӑ хинди фильмӗсене пӑхӑр. Хинди фильмӗсене пӑхса тухни-чӗлхепе тата культурӑпа паллашма, ҫавӑн пекех ҫӗнӗ сӑмахсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене вӗрентме питӗ лайӑх май. Интереслӗ фильм тупӑр, субтитрсем кӗрӗр те вӗренме тытӑнӑр.
2. Итлӗр подкастсемпе радио. Аудовани - кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли паха пайӗ. Хинди сассисемпе паллашма инди радиопрограммисемпе музыка итлӗр.
3. Ҫырура усӑ курӑр. Ҫыру-грамматикӑпа правописанире практикӑра лайӑх меслет. Деванагари шрифчӗпе те, латин шрифчӗпе те ҫырӑр.
4. Занятие ҫырӑнӑр е онлайн-учебникпе усӑ курӑр. Занятисене ҫӳрени е онлайн-учебникпе усӑ курни сире хинди грамматикӑпа словарнӑй запасӗн никӗсӗсемпе паллашма пулӑшать.
5. Мобиль приложенийӗпе е вӑййипе усӑ курӑр. Мобиль приложенийӗсемпе вӑййисем нумай, вӗсем сире хиндие интереслӗ те интереслӗ формӑпа вӗренме пулӑшӗҫ.
6. Калаҫса татӑлӑр. Эсир никӗссене лайӑх ӑнланса илсенех, хӑвӑр хиндие лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет-унпа калаҫса пӑхасси. Чӗлхе партнерне тупӑр, Индие пырсан вырӑнти ҫынсемпе хутшӑнӑр, е хинди чӗлхипе калаҫакан онлайнпа пӗрлешӗр.