Тутарла Гуджаратсем Куҫар

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.

Гуджарати вӑл-50 миллион ытла ҫын калаҫакан чӗлхе, пуринчен ытла инди штатӗнче Гуджарат. Ҫавӑн пекех союзлӑ дадрӑпа Нагар-Хавель территорийӗн официаллӑ чӗлхи, ҫавӑн пекех Даманпа Диу. Юлашки темиҫе вунӑ ҫул хушшинче гуджаратра калаҫакансен шучӗ диаспор шучӗ ӳснӗҫемӗн ӳссе пычӗ. Ҫавна пула хальхи вӑхӑтра предприятисемпе ытти организацисене вӑй-хӑват клиенчӗсен йышне ҫавӑрса илме пулӑшакан гуджарат чӗлхи ҫине куҫармалли пулӑшу ӗҫӗсен ыйтӑвӗ ӳсет.

Гуджарат ҫине куҫару пулӑшӑвӗсене акӑлчан е гуджаратри ытти чӗлхесенчи документсене, веб-сайтсене, аудио-видеоматериал куҫарӑвне кӗртеҫҫӗ. Куҫару процесӗ пӗр чӗлхерен теприн ҫине питӗ кӑткӑс тата темиҫе фактортан килет. Ҫак факторсенчен хӑшӗ-пӗрисем тӗллевлӗ аудиторие, тӗллеве, стильне, контекстне тата куҫару результатне кӗртеҫҫӗ.

Гуджарат ҫине куҫармалли пулӑшу ӗҫӗсемпе ытларах гуджаратра калаҫакан клиентсемпе хутшӑнма организацисемпе усӑ кураҫҫӗ. Сӑмахран, организацисем хӑйсен юридически контракчӗсене, маркетинг материалӗсене, продуктсемпе усӑ куракана гуджаратра ертсе пырас ӗҫе куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем культура уйрӑмлӑхӗсене, брошюрӑсене, электронлӑ кӗнекесене, информаци бюллетенӗсене тата вӗренӳ материалӗсене шута илекен реклама тума пултараҫҫӗ. Предприятисене те гуджаратра ӗҫлекенсемпе хутшӑнма юрать.

Куҫару пахалӑхне гарантилес тесен куҫаруҫӑсене гуджаратран явӑҫтармалла, вӗсем чӗлхене чӗлхе носителӗсем пекех ирӗклӗ пӗлеҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне, сирӗн бизнес пур тата эсир гуджаратпа калаҫакан пасарсене тухас тетӗр пулсан, сирӗн апат-ҫимӗҫсемпе пулӑшу ӗҫӗрсене тӗп-тӗрӗс куҫарнине ӗненмелле. Ку сирӗн пӗлтерӳ тӗллевлӗ аудиторие тӗрӗс ӑнланасса шантарать.

Гуджарат куҫарӑвӗнчен куҫарма пулӑшакан пулӑшу ӗҫӗсем ҫумне чылай организацисем те сӑмах-юмах куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсене тивӗҫтереҫҫӗ. Чӗлхе куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсене асӑннӑ сӑмахсен е калаҫусен, сӑмахран, харпӑр хӑй е телефон калаҫӑвӗсен куҫарӑвне кӗртеҫҫӗ. Тӑлмача йышӑнсан, вӑл акӑлчан чӗлхипе гуджарат чӗлхисем хушшинчи культурӑллӑ уйрӑмлӑхсене ӑнланса илме, ҫак икӗ чӗлхе хушшинчи коммуникативлӑ уйрӑмлӑха ҫӗнтерме пулӑшать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, гуджаратра куҫару пулӑшӑвӗ организацисене чӗлхе барьерӗсене ҫӗнтерсе гуджаратра калаҫакан хӑйӗн клиенчӗсемпе тухӑҫлӑн ҫыхӑнса ӗҫлеме май парать. Ҫапла вара, эсир хӑвӑр бизнесӑра ҫӗнӗ рыноксене анлӑлатас е хӑвӑр клиентсемпе тӑван чӗлхепе хутшӑнас тетӗр пулсан, гуджарат чӗлхинчен куҫару пулӑшӑвӗ сире хӑвӑр тӗллевӗрсене пурнӑҫлама пулӑшать.

Хӑш ҫӗршывсенче гуджарат чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Гуджарати - индоари чӗлхи, инди штатӗнче Гуджарат ӳсет, ун ҫинче пуринчен ытла гуджаратра пурӑнакансем калаҫаҫҫӗ. Унта ҫавӑн пекех дамансемпе Диу, Дадрӑпа Нагар-Хавель ҫывӑхри союзлӑ территорисенче, Ҫавӑн пекех Махарштрӑпа Мадхья-Мӑн Аслашшӗсен хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех Пӗрлешӳллӗ Штатсенче, Пӗрлешӳллӗ Королевствӑра, Австралинче, Кӑнтӑр Африкӑра, Канадӑра, Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Азире тата ытти ҫӗршывсенче пурӑнакан инди экспатрианчӗсемпе нумай усӑ кураҫҫӗ.

Гуджарат чӗлхин историйӗ мӗнле?

Гуджаратин чӗлхи вӑрӑм та пуян истори пур, вӑл хӑйӗн тымарӗсемпе 2000 ҫула яхӑн каять. Ку индири индири ытти чӗлхесемпе те хиндипе тачӑ ҫыхӑннӑ индоарилле чӗлхе. Гуджарати-Индин хӗвеланӑҫ штачӗсенчен пӗри, Гуджаратӑн официаллӑ чӗлхи. Ку чӗлхери чи паллӑ литература произведенийӗсене пирӗн эрӑри 12 ӗмӗрте параҫҫӗ, хӑш-пӗр фрагментсем, тен, тата аслӑрах. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн гуджарати, араб, перси, акӑлчан тата португали ҫӑлкуҫӗсен витӗмне шута илсе, тӗрлӗ ҫӑлкуҫсене эволюциленӗ, ҫӗнетнӗ. Гуджарати те суту-илӳ чӗлхипе калаҫма пуҫланӑ, мӗншӗн тесен Регион Гуджарат нумай суту-илӳҫӗ ҫурчӗ пулнӑ. Гуджарати литератури 19-мӗшпе 20-мӗш ӗмӗрсенче аталаннӑ, ун чухне ганди, Тагор тата Нарай пек паллӑ авторсем ҫак тапхӑрта чи паллӑ произведенисенчен хӑш-пӗр произведенисем тунӑ. Паян гуджаратра 65 миллион ытла ҫын калаҫать, вӑл тӗнчери тӑван чӗлхесем хушшинче сарӑлас енӗпе 26-мӗш вырӑн йышӑнать.

Гуджарат чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Махатма Ганди: Юрист, политикӑллӑ лидер тата профессиллӗ философ, Махатма Ганди Индин ирӗклӗхӗшӗн кӗрешес ӗҫре чи паллӑ ҫынсенчен пӗри пулнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл гуджарат чӗлхипе литературине аталантарма пысӑк витӗм кӳнӗ.
2. Десаи Морарджи: Морарджи Десаи Индин тӑваттӑмӗш премьер-министрӗн 1977 ҫултан пуҫласа 1979 ҫулччен постне йышӑннӑ. Вӑл та гуджарат чӗлхине аталантарассипе сарас ӗҫе чӗререн парӑннӑ.
3. Кави Кант: Кави Кант паллӑ гуджарат поэчӗ тата писателӗ пулнӑ, вӑл гуджарат чӗлхипе паллӑ кӗнекесем тата илемлӗ литература нумай ҫырнӑ. Вӑл гуджарат литературин чи пысӑк авторӗсенчен пӗри шутланать.
4. Кави Нармад: кави Нармад, нара Хемчандра пекех паллӑ Ҫын, гуджарат поэчӗ тата драматург пулнӑ, вӑл гуджарат литературин историйӗнчи чи пӗлтерӗшлӗ фигурӑсенчен пӗри шутланать.
5. Умашанкар Джуш: Умашанкар Джуш паллӑ гуджарат поэчӗ, романист, драматург, критик тата эссесист пулнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл гуджарат чӗлхипе литературине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.

Гуджарат чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Гуджарат чӗлхи - индоари чӗлхи, унӑн структури уҫӑмлӑ та уҫӑмлӑ. Вӑл хӑйӗн морфологи, синтаксис тата фонологи виҫӗ хутлӑ системипе палӑрса тӑрать. Морфологи енчен, гуджаратра паллӑ, паллӑ ячӗсем, местоименисем, глаголсем тата сӑмахӑн ытти пайӗсем пур. Глаголсен системи уйрӑммӑнах кӑткӑс тата глаголсен тата пулӑшу хатӗрӗсен нумай предпряженийӗсене хӑй ӑшне кӗртет. Гуджаратри Синтаксис субъект-объект-ГЛАГОЛ (SOV) тытӑмне тивӗҫтерет. Юлашкинчен, гуджаратин уйрӑм хупӑ набор пур, вӑл 32 фонтан тӑрать, малалла вара 9 пӗрремӗш уҫӑ сасӑллӑ тата 23 иккӗмӗш хут килӗшӳллӗ пайлама пулать.

Гуджарат чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Гуджаратра чи кирлӗ темиҫе сӑмах калама вӗреннинчен пуҫлӑр. Алфавитпа произведение вӗренмелли вӑхӑта сая ярӑр, мӗншӗн тесен гуджарати акӑлчан чӗлхипе танлаштарсан ытти правилӑсене тытса пырать.
2. Чӗлхене вӗренме пулӑшакан репетитора е чӗлхе йӑтса ҫӳрекене тупӑр. Ыйтусем ҫине хуравлама тата тӗп концепцисене ӑнлантарса пама пултаракан ҫын пурри питӗ усӑллӑ пулма пултарать.
3. Гуджарата вӗрентме пулӑшакан онлайн-инструментсемпе усӑ курӑр. Аудиоуркӑсем, текстсем тата упражненисем паракан ресурссем нумай.
4. Чӑн калаҫусенче хӑвӑр чӗлхӗре хӑнӑхтарӑр. Онлайн-чат ҫумне хутшӑнма е гуджаратра калаҫакан кофе ӗҫме хӑтланса пӑхӑр.
5. Кӗнекесене вулӑр, фильмсене пӑхӑр та гуджарат ҫинчи музыкӑна итлӗр. Ку сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.
6. Культурӑна тиенӗр. Гуджарат культурипе паллашни сире чӗлхе нюансӗсене хаклама пулӑшӗ.