Маратхӑсем Тутарла Куҫар

Маратха-Индири Махарштр штатӗнче маратха халӑхӗ калакан индоарилле чӗлхе. Ку Махарштрӑн официаллӑ чӗлхи тата Индири 22 официаллӑ чӗлхерен пӗри. Маратхӑпа калаҫакан ушкӑнӑн уйрӑм контектне ӑнланас тесен, ӑна тӗрӗс куҫарма ыйтать.

Грамматика кӑткӑс тата словарь запасне пула текстсене маратха ҫине куҫарасси ансат задача пулма пултарать. Анчах маратха ҫине тӗрӗс пӑхнӑ чухне тата ресурссем ҫине куҫарни ансат пулма пултарать.

Маратхӑпа ӗҫлекен квалификациллӗ специалистсене шырасси кирек мӗнле куҫарӑвӑн чи пӗлтерӗшлӗ пайӗ шутланать. Куҫару компанийӗсем час-часах чӗлхе йӑтса ҫӳрекен тӑлмачсене тара тытаҫҫӗ, вӗсем текст пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс каласа пама пултараҫҫӗ, ҫав хушӑрах культура факторӗсене, диалект тата калаҫу ҫаврӑнӑшӗсене шута илеҫҫӗ. Ҫакӑ пурнӑҫӑн тӗп результачӗн тӗп-тӗрӗслӗхӗпе пахалӑхне тивӗҫтермелли пӗлтерӗшлӗ.

Ӗҫ фактически куҫару патне ҫитсен, унпа усӑ курма май паракан темиҫе меслет тата техник пур. Тӗслӗхрен, машинӑсен куҫарӑвӗ ытларах та ытларах палӑрса тӑрать, мӗншӗн тесен вӑл база куҫарӑвӗсене хӑвӑрт та хаклах пурнӑҫламалли алгоритмӑпа усӑ курать. Анчах ку меслет маратха нюансӗсемпе кӑткӑслӑхӗсене пула тӗрӗс мар усӑ кӳме пултарать.

Тепӗр енчен, этем куҫарӑвӗ шанчӑклӑрах шутланать, мӗншӗн тесен вӑл куҫарусен пахалӑхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтерет. Тӑлмачсен вӗҫленекен чӗлхепе те, тӗллевлӗ чӗлхепе те паллашмалла, оригиналлӑ текст пӗлтерӗшне пама юрӑхлӑ сӑмахсем тупма пӗлмелле. Тен, вӗсен предложени тытӑмне те улшӑнусем кӗртмелле пулӗ, вӑл тӗллевлӗ чӗлхен грамматика нормисене тивӗҫтертӗр.

Тепӗр меслете транскреаци теҫҫӗ, вӑл текст пӗлтерӗшне ансат куҫарнӑ май пулса тухать. Транскрибировани текста тӗллевлӗ чӗлхепе куҫарса ҫырас ӗҫе кӗртет, ҫав пӗлтерӗве саспа тата стильпе, ҫавӑн пекех вӗҫленекен тата тӗллев чӗлхисем хушшинчи культурӑллӑ уйрӑмлӑхсене шута илсе пӗлтермелле.

Юлашкинчен, куҫару тӗп-тӗрӗс пулнине ӗненес тесен, маратха носкителӗпе тухмалли даннӑйсене пӑхса тухмалла. Ҫакӑ документа пичетлесе кӑлариччен кирек мӗнле йӑнӑша та тупса палӑртма май парать.

Маратхӑна куҫарасси малтан кӑткӑс задача пек туйӑнма пултарать, анчах тӗрӗс майсемпе инструментсем тунӑ чухне ӑна ансат та тухӑҫлӑ тума пулать. Опытлӑ профессионалсемпе эсир вулакансене тӗрӗс те паха куҫарусем паратӑр тесе шанма пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче маратха чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Маратхӑпа ытларах Индире калаҫаҫҫӗ, Унта вӑл махарштр штачӗн официаллӑ чӗлхи шутланать, ҫавӑн пекех Гоа, Дадрӑпа Нагар-Хавель, Даманпа диу, Карнатаки, Телангансем, Гуджарат тата Чхаттисгарх чӗлхипе калаҫать. Ҫавӑн пекех юнашар штатсенчи мадхья-Мӑн Аслашшӗ, Андхра-Мӑн Аслашшӗ Тата Керал, ҫавӑн пекех Карнатаки, Тамилнада тата Абу-Даби районӗсенче те чылай ҫын пурӑнать. Маратха диаспора та пӗтӗм тӗнчипе, уйрӑммӑнах Пӗрлешӳллӗ Штатсенче, Канадӑра, Израильре, араб Эмирачӗсем, Австрали, Сингапура, Ҫӗнӗ Зеланди, Кӑнтӑр Африкӑра, Сауд Аравийӗнче, Катарӑра тата Оманӑра, калаҫать.

Маратха чӗлхин историйӗ мӗнле?

Маратхӑн чӗлхи вӑрӑм та пуян истори пур. Вӑл Пирӗн эрӑри 10-мӗш ӗмӗрте Махарштрӑн кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ штатӗнче пуҫланса кайнӑ, вӑл практикӑн ҫирӗплетсе панӑ чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать. Маратхӑсем ҫине ҫырнӑ чи ир ҫырса хунисене пирӗн эрӑри 9 ӗмӗрте параҫҫӗ. Маратха 13 ӗмӗр тӗлне регион доминацилекен чӗлхе пулса тӑнӑ.
Маратх империйӗ тытса пынӑ вӑхӑтра маратха 17-мӗшпе 19-мӗш ӗмӗрччен управленин официаллӑ чӗлхи пулнӑ. Колониллӗ тапхӑрта маратха литература, поэзи тата журналистика чӗлхи пулса, вӗреннӗ халӑх хушшинче сумпа чапа тухма пуҫланӑ. Унтан вӑл Махарштрӑран Пӗтӗм Индипе сарӑлнӑ, паян унта 70 миллион ытла ҫын калаҫать. Маратхӑна хальхи вӑхӑтра Инди правительстви официаллӑ чӗлхепе йышӑннӑ.

Маратха чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Джиотира Махатми 2. Винаяк Дамодар Саваркар 3. Джамбхекар Балшастри 4. Чие Ҫырли Пункчӗ 5. С. Инамдар Нагат

Маратха чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Маратха хинди, гуджарати тата санскрит йышши ытти чӗлхесемпе тачӑ ҫыхӑннӑ индоари чӗлхин членӗ пулса тӑрать. Ӑна деванагарин шрифчӗпе ҫырнӑ, морфологипе синтаксисӑн кӑткӑс системи пур, вӑл инди чӗлхисем евӗрлӗ. Маратха субъект-объект-глагол (SOV) сӑмахӗсен йӗркине тытса пырать, сӑлтавсене мар, послогсемпе усӑ курать. Чӗлхере ҫавӑн пекех активпа пассив хушшинчи уйрӑмлӑхлӑ глаголсем, тайӑлусем, тембрсем нумай.

Маратха чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Маратха урокӗсене илӗр. Нумай чӗлхе шкулӗсем маратхӑна вӗренме сӗнеҫҫӗ, е эсир онлайн-репетитор тупма пултаратӑр, вӑл сире хӑйӗн хӑнӑхӑвӗсемпе усӑ курма пулӑшать.
2. Маратхӑпа калаҫакан ҫӗршыва кайса килӗр. Сирӗн ресурссем пур пулсан, маратхӑпа калаҫакан ҫӗршыва пырса курӑр, эсир ҫав чӗлхепе тата унӑн носильщикӗсемпе тӳрремӗнех паллашма пултаратӑр.
3. Маратх радионе итлӗр те марат телекуравне пӑхӑр. Ҫакӑ сире тӗрлӗ акцентсемпе тата сӑмах стилӗсемпе паллаштарӗ, ҫавӑнпа эсир чӗлхене ҫутҫанталӑк ҫулӗпе вӗренме пултаратӑр.
4. Маратхӑлла кӗнекесем вулӑр. Маратха ҫинчен ҫырнӑ кӗнекесем нумай, вӗсем эсир хӑвӑрӑн словарь запасне анлӑлатас тата чӗлхе грамматикипе тата синтаксиспа паллашас тесе усӑ курма пултаратӑр.
5. Туссене маратхӑна илсе кайӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслетсенчен пӗри-ҫӗнӗ туссем уҫасси, вӗсем ҫав чӗлхене тытса тӑракансем шутланаҫҫӗ. Маратхӑпа, онлайн пекех, хӑвӑрӑн хӑнӑхӑвӑрсене практикацилес тата аталантарас тесе калаҫакан ҫынсемпе хутшӑнӑр.

Тутар чӗлхи-Раҫҫей Федерацийӗн составне кӗрекен Тутарстан Республикинче калаҫакан чӗлхе. Ку тӗрӗк чӗлхи, тӗрӗк, узбек тата казах чӗлхипе хурӑнташлӑ тӗрӗк чӗлхи. Ун ҫинче Азербайджан, Украинӑпа Казахстанри хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ. Тутар чӗлхи Тутарстанри официаллӑ чӗлхе шутланать тата вӗренӳ тата патшалӑх управленийӗн сферинче усӑ курать.

Раҫҫей империне анлӑлатса тутарстан составне кӗнӗ шкулсенче, районсенче вӗренмелли тутар чӗлхи обязательно пулса тӑчӗ. Ҫакӑ кулленхи пурнӑҫра унпа усӑ курассине чакарма пулӑшнӑ, анчах 1990-мӗш ҫулсенче чӗлхе ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрассине тӳссе ирттернӗ, мӗншӗн тесен унпа усӑ курассине хавхалантарас тӗлӗшпе вӑй хунӑ.

Куҫару патне ҫитсен документсене тутарла куҫарма пултаракан темиҫе вариант пур. Тутар чӗлхине куҫармалли чи сарӑлнӑ меслет-тутар чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытасси. Ҫак пахалӑха вӗсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ. Професси тӑлмачӗсем юридически, медицина тата финанс куҫарӑвӗ евӗр уйрӑм облаҫсенче опытлӑ, ҫавӑнпа та вӗсем тӗрӗс куҫарӑва тивӗҫтерме пултараҫҫӗ.

Тепӗр вариант-автоматизациленӗ куҫару программипе усӑ курасси. Ҫак программӑсене чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсем пулманнисене документсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс куҫарма пулӑшмалла. Вӗсем алгоритмӑпа пӗр чӗлхерен теприн ҫине ҫын хутшӑнмасӑр усӑ кураҫҫӗ. Анчах ку программӑсем документа тӗрӗсленӗ пек тӗрӗс мар пулма пултараҫҫӗ.

Ҫавӑн пекех онлайн-куҫару службисем те пур, вӗсем акӑлчанларан тутарла тӗрӗс куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫак пулӑшусем час-часах чи йӳнӗ вариант пулса тӑраҫҫӗ, анчах вӗсем професси тӑлмачӗн пулӑшӑвӗн пахалӑхне те шантарма пултараймаҫҫӗ. Тутарла хӑвӑрт та хаклах мар йышӑну шыратӑр пулсан, ку лайӑх вариант пулма пултарать. Анчах эсир авторитетлӑ сервиспа тӗп-тӗрӗс усӑ курнине ӗненни кирлӗ.

Тутар чӗлхине куҫарма эсир мӗнле маршрут суйласа илнине пӑхмасӑрах малашлӑхри вӑй-хӑватран хӑтӑлас тесен тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Професси куҫарӑвӗ, яланхи пекех, ҫак тӗллеве пурнӑҫламалли чи лайӑх меслет шутланать, анчах тӑкаксене пула онлайн-куҫару е компьютер программисем пулӑшма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче тутарла калаҫаҫҫӗ?

Тутарла ытларах Раҫҫейре калаҫаҫҫӗ, унта ӑна йӑтса ҫӳрекенсем 6 миллион ытла ҫын шутланать. Унта Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан, Турци тата Туркменистан йышши ытти ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ.

Тутар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Тутар чӗлхи, хусан тутарӗ пекех паллӑ тутар чӗлхи, кипчак ушкӑнӗн тӗрӗк чӗлхи пулса тӑрать, ун ҫинче ытларах Тутарстан Республикинче, Раҫҫей Федерацийӗн регионӗнче калаҫаҫҫӗ. Унпа раҫҫейӗн ытти пайӗсенче, Узбекистанра тата Казахстанра та калаҫаҫҫӗ. Атӑлҫи пӑлхарсем ислам йышӑнса хальхи тутарсем пулса тӑрсан, тутар чӗлхин историйӗ 10 ӗмӗре ҫитет. Ылтӑн Орда тапхӑрӗнче (13-15 ҫ.) тутарсем монголсен пуҫ пулса тӑнӑ, тутар чӗлхи монголсемпе перси чӗлхисен вӑйлӑ витӗмне сӑнаса пӑхма пуҫланӑ. Вӑл тӗрӗк чӗлхин ытти диалекчӗсемпе, ҫавӑн пекех арабсемпе перси заемствийӗсемпе ҫыхӑннӑ контакт пирки чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗрех пысӑк улшӑнусем тӳснӗ. Ҫавна пула вӑл хӑйӗн ҫывӑх тӑванӗсенчен уйрӑм чӗлхе пулса тӑнӑ, регионти нумай диалектсем тухнӑ. Тутарла ҫырнӑ пӗрремӗш кӗнеке 1584 ҫулта "Дивань-и Люгати-т-тӗрӗк"ятлӑ пичетленсе тухнӑ. 19 ӗмӗртен пуҫласа тутар чӗлхи Раҫҫей империне, Унтан Совет Союзне йышӑннӑ. Вӑл тутарстанра совет саманинче официаллӑ статус илнӗ, анчах сталинла тапхӑрта пусӑрӑнчӑкпа тӗл пулнӑ. 1989 ҫулта тутар алфавитне кириллицӑран латиницӑна куҫарнӑ, 1998 ҫулта Тутарстан Республики тутар чӗлхине официаллӑ тесе пӗлтернӗ. Паян ку чӗлхепе унчченхи пекех раҫҫейре, ытларах тутар общинин 8 миллион ытла ҫын калаҫать.

Тутар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Габдулла Тукай (1850-1913): узбек, вырӑс тата тутарла ҫырнӑ тутар поэчӗ тата драматург тутар чӗлхипе литературине популяризацилес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. Мирказизи аляскри (17 ӗмӗр): тутар ҫыравҫи, тутар чӗлхин чаплӑ грамматикине ҫырнӑскер, ӑна поэзи ҫырӑвӗн хӑйне евӗрлӗ стильне туса хатӗрлеме хушса ҫырнӑскер.
3. Асканави текахира (1885-1951): тутар ученӑйӗпе лингвист, тутар чӗлхин тӗпчевӗсем унӑн аталанӑвӗшӗн татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.
4. Машмедьяр Зарнакаев (19 ӗмӗр): Тутар писателӗ тата поэт, хальхи тутар словарӗ ҫырнӑскер, тутар чӗлхине стандартизацилеме пулӑшнӑскер.
5. Илдар Файзи (1926-2007): тутар писателӗпе журналист, тутарла вун-вун калавсемпе кӗнекесем ҫырнӑскер тата тутар литература чӗлхине чӗртес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑскер.

Тутар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Тутар чӗлхи тытӑмӗ иерархинична, типлӑ агглютинативлӑ морфологи. Вӑл тӑватӑ падежран (менельник, ашшӗ-амӑшӗ, эрехпе локативлӑ) тата виҫӗ ӑруран (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам йӑхран) тӑрать. Глаголсем сӑн-питпе, хисеппе, кӑмӑл туртӑмӗпе пӗрлешеҫҫӗ, чӗрчунсем вара падеж тӑрӑх, йӑхпа хисеп тӑрӑх тайӑлаҫҫӗ. Чӗлхере посологсемпе пайсен кӑткӑс системи пур, ҫав система анспектсене, направление тата модаллӑха пӗлтерме пултарать.

Тутар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр – Интернетра тата кӗнеке магазинӗсенче тутар чӗлхине вӗренмелли питӗ лайӑх ресурссем пур, ҫавӑнпа та чи пахалӑхлӑ материалпа усӑ курма май пуррине ӗненӗр.
2. Алфавитпа паллашӑр – тутар чӗлхине кириллица ҫырнӑ, ҫавӑнпа та чӗлхене вӗрениччен эсир уйрӑм алфавитпа паллашнине ӗненӗр.
3. Произведение тата ударенисене вӗренӗр – тутар чӗлхинче уҫӑ сасӑсемпе ударенисене улӑштармалли кӑткӑс системӑпа усӑ кураҫҫӗ, ҫавӑнпа та хӑвӑр сӑмахӑра практикацилӗр, ударлӑ тата пусӑмсӑр уҫӑ сасӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха уйӑрса илме вӗренӗр.
4. Грамматика правилисемпе тата структурипе паллашӑр – базӑри грамматикӑпа предложени тытӑмӗсене Лайӑх ӑнланни кирек мӗнле чӗлхене те алла илесси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне тӗп вырӑн йышӑнать.
5. Итлӗр, пӑхӑр та вулӑр – Итлени, пӑхса тухни, тутарла вулани сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма, ҫавӑн пекех словарь запасӗпе тата сӑмахсемпе ӗҫре усӑ курма пулӑшать.
6. Калаҫусем ирттерӗр – Тутарла калаҫакан Такампа Тӑтӑшах калаҫатӑр, - кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентме чи лайӑх меслет. Малтан вӑраххӑн та ӑнланмалла калама тӑрӑшӑр, йӑнӑшсем тума ан хӑрӑр.