Якутла Амхар Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Амхар - Эфиопин тӗп чӗлхи тата тӗнчери вӑрлӑх чӗлхи сарӑлнипе иккӗмӗш чӗлхи. Ку-Федераци Демократи Республикин ӗҫ чӗлхи тата Африка союзӗ официаллӑ йышӑннӑ чӗлхесенчен пӗри. Ку вӑл геезпа тачӑ ҫыхӑннӑ афроази чӗлхи, унпа вӑл литературӑпа литература традицине пӗрлештерет, ытти семи чӗлхисем пекех, вӑл хӑйӗн тымарӗсене вӗренмелли килӗшӳллӗ виҫӗ сасӑллӑ тытӑмпа усӑ курать.

Амхар чӗлхи пирӗн эрӑри 12 ӗмӗре тухать, ӑна Авалхи Геез ҫырулӑхӗнчен туса кӑларнӑ фида ятлӑ ҫырупа усӑ курса ҫырнӑ, Вӑл Авалхи Алфавитпа таччӑн ҫыхӑннӑ. Амхар чӗлхин лексикине хӑйне евӗрлӗ афроази чӗлхисем ҫинче никӗсленӗ, ӑна семит, кушит, омотика тата грек витӗмӗсемпе пуянлатнӑ.

Ӗҫ амхар чӗлхине куҫарма тытӑнсан задачӑна кӑткӑслатма пултаракан темиҫе тӗп проблема пур. Сӑмахран, икӗ чӗлхе хушшинчи уйрӑмлӑха пула акӑлчан чӗлхинчен амхарла куҫарма йывӑр. Унсӑр пуҫне, амхар чӗлхинче глаголсен вӑхӑчӗ ҫук пирки куҫаруҫӑсене акӑлчан чӗлхин вӑхӑтлӑх нюансӗсене упраса хӑварма йывӑр пулать. Юлашкинчен амхар чӗлхипе калани вӗсен акӑлчан эквиваленчӗсенчен питӗ уйрӑлса тӑма пултарать, ку чӗлхере усӑ куракан сасӑсене пӗлни кирлӗ.

Амхарла куҫарма май пур куҫарусенчен чи лайӑххине илес тесен чӗлхепе культурине тарӑн пӗлекен опытлӑ куҫаруҫӑсемпе ӗҫлемелле. Чӗлхе нюансӗсене ӑнланакан тата тӗрӗс куҫару тивӗҫтерме пултаракан тӑлмачсене шырӑр. Кунсӑр пуҫне, вӗсен куҫару ҫине питӗ лайӑх пӑхмалла, мӗншӗн тесен хӑш-пӗр текстсене, тен, вулаканӑн конкретлӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерме адаптацилемелле пулӗ.

Амхар чӗлхине тӗрӗс те шанчӑклӑ пулӑшусем сире эфиопире тата пӗтӗм регионта ҫӗнӗ шая кӑларма пулӑшӗҫ. Вӗсем сире хӑйсен пӗлтерӗвне чӗлхепе тухӑҫлӑн пӗлтерме май параҫҫӗ, ҫав пӗлтерӗве анлӑн ӑнланаҫҫӗ тата тивӗҫлипе хаклаҫҫӗ, ҫакӑ сирӗн регионти тӗллевлӗ аудиторипе контакта йӗркелеме ҫӑмӑллатать.

Хӑш ҫӗршывсенче амхар чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Амхар чӗлхипе Ытларах Эфиопире, ҫавӑн пекех Эритрейра, Джибутире, Суданра, Сауд Аравийӗнче, Катарӑра, Оаэра, Бахрейнӑра, Йеменра Тата Израильре калаҫаҫҫӗ.

Амхар чӗлхин историйӗ мӗнле?

Амхар чӗлхи пуян та авалхи истори пур. Эфиопире вӑл пирӗн эрӑри 9-мӗш ӗмӗрте пӗрремӗш хут килсе тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ, вӑл эфиопири православи чиркӗвӗн турра кӗлтӑвакан чӗлхи вырӑнне усӑ куракан авалхи семит чӗлхинчен геез пулса иртнӗ, Теҫҫӗ. Амхар ҫырӑвӗнчи чи ир асӑннисем 16 ӗмӗре кӗреҫҫӗ, юлашкинчен ӐНА II Менелик император картишӗ ЭФИОПИН официаллӑ чӗлхи вырӑнне йышӑннӑ. 19-мӗш ӗмӗрте амхар чӗлхине пуҫламӑш шкулсенче нумай вӗренӳ укҫи вырӑнне йышӑннӑ, Эфиопи ҫӗнетме пуҫланӑранпа ку чӗлхе тата ытларах сарӑлнӑ. Паян амхар Эфиопире сарӑлнӑ чӗлхе, Ҫавӑн пекех Африка Мӑйракинче час-часах усӑ куракан чӗлхе шутланать.

Амхар чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Зера Якоб (эфиопи 16 ӗмӗрти философ) 2. II Император Менелик (1889-1913 ҫулсенче йӗркеленӗ, амхар орфографийӗ) 3. Гугса Велле (19 ӗмӗрти поэт тата писатель) 4. Мезлекия (хальхи писатель тата эссестка) 5. Рашид Али (20 ӗмӗрти поэт тата лингвист)

Амхар чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Афрази чӗлхипе ҫыхӑннӑ амхар-семит чӗлхи. Ӑна 11 уҫӑ сасӑллӑ тата 22 хупӑ сасӑллӑ 33 саспаллирен тӑракан алфавит Ге-эзпа усӑ курса ҫырнӑ. Тӑхӑр класс, икӗ йышши (арҫынпа хӗрарӑм) тата ултӑ вӑхӑт глагол. АМХАР чӗлхинче VSO сӑмахсен йӗрки-подлежащи глагол умӗнхи, хӑй черечӗпе объект умӗнхи глагол пулнине пӗлтерет. Унӑн тытӑмӗнче ҫавӑн пекех вӑхӑт, йӑха тата нумай-нумай япалана палӑртма суффикссемпе усӑ кураҫҫӗ.

Амхар чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Лайӑх репетитор тупӑр: Амхар чӗлхине Вӗренмелли Чи Лайӑх меслет - чӗлхене ирӗклӗн пӗлекен репетитор тара тытасси, сире тӗрӗс калама, словарь запасне тата грамматикӑна вӗренме пулӑшасси.
2. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: онлайн-ресурссем нумай, вӗсем аудио - видеоуркӑсем тата амхар чӗлхине вӗренмелли курссем параҫҫӗ. Ҫак ресурссем амхар сӑмахӗсене ӑнланма тата произведение алла илме питӗ усӑллӑ пулма пултараҫҫӗ.
3. Амхар культурине тиенӗр: палламан чӗлхене вӗрентмелли чи лайӑх меслетсенчен Пӗри-шыва путни. Ҫавӑнпа та, май пулсан, эфиопие кайса курма е амхар чӗлхипе калаҫакан ытти ҫынсемпе обществӑлла мероприятисене хутшӑнма хӑтланса пӑхӑр. Ҫакӑ сире чӗлхине лайӑхрах ӑнланма тата ӑна вӗренме ҫӑмӑллатма май парать.
4. Калаҫура практикӑра усӑ курӑр: кирек мӗнле чӗлхене те, амхар чӗлхине те, вӗреннӗ чухне, сасӑпах Практика кирлӗ. Хӑвӑр сӑмахӑра лайӑхлатас тата сӗнӳсене ҫырма хӑнӑхас тесе, сасӑпах калаҫӑр.
5. Амхар чӗлхипе кӗнекесемпе хаҫатсем вулӑр: амхар чӗлхипе ҫырнӑ кӗнекесемпе хаҫатсене Вулани - хӑйӗн словарь запасне ӳстерме, сӗнӳсен тытӑмӗпе паллашма тата чӗлхене тарӑнлатма питӗ лайӑх май.
6. Итлӗр амхар музыкине: Юлашкинчен амхар чӗлхине вӗренме тата тепӗр лайӑх меслет - музыкӑна итлесси. Эфиопири йӑлана кӗнӗ музыкӑпа юрӑсене итлени сирӗн сӑмахӑра лайӑхлатма, хӑлхана чӗлхе ҫине ҫавӑрма, ҫавӑн пекех сире ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене астуса юлма пулӑшма пултарать.