Якутла Латыш Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Латви-Европӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ енче Балтика тинӗсӗ хӗрринче вырнаҫнӑ пысӑках мар патшалӑх. Латыш чӗлхи официаллӑ пулсан та ҫӗршывӑн хӑш-пӗр пайӗсенче акӑлчан чӗлхипе анлӑн усӑ кураҫҫӗ тата ӑнланаҫҫӗ. Ҫакна латышла куҫарас тата латвире бизнеспа хутшӑнма пулӑшас ӗҫре нумай ҫыншӑн кирлӗ усӑ курать.

Латышла-балтика турачӗн индоевропейла чӗлхи. Вӑл литовскипе те, кӑштах нимӗҫ чӗлхипе те пӗрпекрех. Латвире ҫӗр ҫул ытла латышла та, вырӑсла та калаҫнӑ. Анчах паян, латвин никама пӑхӑнманлӑхне пула, латышский пӗртен-пӗр официаллӑ чӗлхе пулса тӑрать.

Латыш чӗлхи латви тулашӗнче анлӑн сарӑлмасть, ҫавӑнпа та нумай организацие латышла документсемпе тата корреспонденципе ӗҫленӗ чухне сертификациленӗ латышла куҫару пулӑшӑвӗ кирлӗ. Латыш чӗлхипе ҫӳрекен профессиллӗ куҫаруҫӑсем кӑткӑс заметкӑсене, документсене тата юридически хутсене латышла акӑлчанла е пачах урӑхла куҫарма пултараҫҫӗ.

Чӗлхе культурипе нюансне тӗп-тӗрӗс тата пахалӑхне тивӗҫтернисӗр пуҫне куҫарнӑ текст оригиналӑн ҫирӗп текстне шантарнине латышла куҫару професси службисем ӑнланаҫҫӗ. Ку вӑл урӑх чӗлхе ҫине куҫарсан пӗлтерӗшлӗ, мӗншӗн тесен малтанхи пӗлтерӗшпе контекта упраса хӑварма пулӑшать.

Латышла куҫару пулӑшӑвӗсене медицина, юридически, техника, литература куҫарӑвӗсемпе веб-сайтсен куҫарӑвӗсем, ҫавӑн пекех программӑна тивӗҫтермелли локализаци кӗртеҫҫӗ. Эсир юридически документсем, компанисен финанс отчечӗсем Тата латвире медицина ҫырӑвӗсем пек конфиденциллӗ документсемпе ҫыхӑннӑ пулсан, сертификациленӗ тӑлмача тара илме сӗнетӗп. Куҫарусен лайӑх латви бюровӗ сирӗн документсене опытлӑ профессионалсем тӗп-тӗрӗс куҫарччӑр тата вӑхӑтра илсе килччӗр тесе тӑрӑшать.

Юлашкинчен ҫакна палӑртмалла: латышла куҫару пулӑшӑвӗ юлашки ҫулсенче ытларах та ытларах пӗлтерӗшлӗ пулса пырать, мӗншӗн тесен ҫӗршывсем хушшинче тӗрӗс хутшӑнас тата пӗр-пӗрне ӑнланас кӑмӑл ӳссе пырать. Латыш чӗлхипе профессилле куҫаруҫӑсем пурри бизнесшӑн та, латвире ҫӳрес е пурӑнас текенсемшӗн те меллӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче латышла калаҫаҫҫӗ?

Латыш чӗлхи латвин официаллӑ чӗлхи шутланать, унпа пӗрлех Эстони, Россия, Казахстан тата Украинӑн хӑш-пӗр пайӗсенче те калаҫаҫҫӗ.

Латыш чӗлхин историйӗ мӗнле?

Латыш чӗлхи-балтика чӗлхисен турачӗсемпе ҫыхӑннӑ индоевропей чӗлхи. Унпа латви регионӗнче пин ҫул ытла калаҫаҫҫӗ, вӑл ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑрать.
Латыш чӗлхине асӑнни 16 ӗмӗре кӗрет, ҫав чӗлхен элеменчӗсем Мартин Лютер Библие куҫарнӑ пек текстсенче пулаҫҫӗ. 18 ӗмӗртен пуҫласа латыш чӗлхи шкул вӗрентӗвӗн тӗрлӗ тапхӑрӗнче усӑ курнӑ, 1822 ҫулта ку чӗлхепе пӗрремӗш хаҫат пичетленсе тухнӑ.
19-мӗшпе 20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче латыш чӗлхи чӗлхе реформин пахалӑхне лайӑхлатас тата унӑн словарь запасне европӑри ытти чӗлхесенчен илнӗ сӑмахсемпе пуянлатас тапхӑра тӳссе ирттернӗ. Независимость илнӗ хыҫҫӑн латыш чӗлхине 1989 ҫулта латвин официаллӑ чӗлхи тесе пӗлтернӗ.
Латыш чӗлхипе Латвире 1,4 миллиона яхӑн ҫын калаҫнисӗр пуҫне Вӑл Раҫҫей, Австрали, Пӗрлешӳллӗ Королевство, Канада, Пӗрлешӳллӗ Штатсемпе Германи пек ҫӗршывсенче те усӑ курать.

Латыш чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Кришьянис Баронс (1835-1923) - латыш фольклорисчӗ, лингвист тата филолог, ӑна хальхи латыш чӗлхин стандартизацийӗ тесе шутлаҫҫӗ.
2. Янис Эндзелинс (1860-1933) - паллӑ латыш филологӗ, ӑна латыш чӗлхин грамматика тытӑмне йӗркелесси тесе шутлаҫҫӗ.
3. Андрейс Элитис (1886-1942) - лингвистика тухтӑрӗн степеньне илнӗ пӗрремӗш латыш латыш орфографине кодификацилес тӗлӗшпе пысӑк вырӑн йышӑнчӗ.
4. Август Деглавс (1893-1972) - латышсен паллӑ писателӗпе поэчӗ, латыш культурине упраса хӑварас ӗҫре тӗп вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
5. Валдис Муктупавелс (1910-1986) - латышри паллӑ лингвист, вӑл хальхи латыш чӗлхипе правописани правилисен тытӑмӗнчи тӗп архитекторсенчен пӗри пулнӑ.

Латыш чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Латыш чӗлхин структури вӑл - ытти балтика чӗлхисем евӗрлӗ, литовскипе авалхи русси чӗлхисем пек флективлӑ чӗлхе. Вӑл глаголсемпе структура элеменчӗсен, ӑру, числапа падеж йышши чӗрчунсен туртӑмӗсен кӑткӑс системи пур. Латыш чӗлхине те килӗшӳллӗ, акцентрацилемелли тата сас-чӗве улӑштармалли градацисем пысӑк шайпа ҫирӗплетсе параҫҫӗ. Синтаксиса илес пулсан, латыш чӗлхи SVO (Субъект-глагол-объект) йӗркипе пырать.

Латыш чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1.Тӗп никӗссене тӗпчеме тытӑнӑр: фонетика алфавитӗпе, база произведенийӗпе (канашсем кунта) тата грамматикӑн тӗп никӗсӗсемпе (хушма канашсем кунта) паллашма пуҫлӑр.
2.Учебник тупӑр: сире латыш чӗлхине вӗренме пулӑшакан темиҫе учебник Тупма Пулать; ку грамматикӑна, ҫырусемпе пӗрлехи пуплевсене ӑнланма питӗ лайӑх. Темиҫе рекомендаци кӗнеки - "Латыш чӗлхи Никӗсӗсем"," латыш чӗлхи: тӗп грамматика "тата" кунне 10 минут хушшинче латыш чӗлхине Вӗренӗр".
3.Курс витӗр тухӑр: курс ҫине Ҫырӑнӑр е хӑвӑра калаҫу сӑмахӗнче тата чӗлхене итлеме пулӑшакан репетитор йышӑнӑр. Нумай университетсем, шкулсем тата уйрӑм репетиторсем латышла занятисем тата уйрӑм уроксем сӗнеҫҫӗ.
4.Латыш музыкине итлӗр те латви телекуравне пӑхӑр: латыш чӗлхипе музыка Итлени сире чӗлхе музыкаллӑхӗпе кӗвӗ паттернисене ӑнланма пулӑшать. Латвири телепередачӑсемпе фильмсене пӑхса тухни сире латвири культурӑпа паллаштарма пултарать.
5.Калаҫура практикӑра усӑ курӑр: эсир никӗссене алла илсенех чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма хӑтланса пӑхӑр. Сирӗнпе юнашар латыш чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекенсем ҫук пулсан, Пӗтӗм тӗнчери партнерсемпе практикӑра Усӑ курма Tandem е Speaky пек приложенисемпе усӑ курӑр.