Якутла Африканс Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Африканс-чӗлхе , ун ҫинче ытларах Кӑнтӑр Африкӑра, Намибире тата Ботсванра 7 миллион ҫынна яхӑн калаҫаҫҫӗ. Ку чӗлхе голланди чӗлхинчен тухнӑ пирки унӑн хӑйне евӗрлӗ характеристикӑсем нумай, ҫакӑ акӑлчанла куҫарма йывӑрлатать.

Чӗлхе голландипе тачӑ ҫыхӑннӑ пирки африканс ҫине куҫарни пӗр сӑмаха теприн ҫине куҫарнинчен нумайрах ыйтать, мӗншӗн тесен нюанссемпе стилизмлӑ элементсем нумай, вӗсене шута илмелле. Сӑмахран, голланди чӗлхинче палӑртнӑ урай пирки калакан местоименисемпе усӑ кураҫҫӗ, африканс ун пек тумасть; кунсӑр пуҫне голландири чӗрчунсем тӗп саспаллинчен ҫырӑнаҫҫӗ, африканс ун пек тумасть.

Африканс акӑлчанла куҫарас кӑткӑслӑх ҫумне, икӗ ҫӗршыв хушшинче культура уйрӑмлӑхӗсем нумай, вӗсем сӑпайлӑхпа ӑнлану ыйтаҫҫӗ. Ҫак нюанссене ӑнланса ҫеҫ тӑлмач хӑйне евӗрлӗ текст пӗлтерӗшне чӑннипех ӑнланса илме пултарать.

Африканс ҫине куҫарнӑ чухне икӗ чӗлхепе тата культурӑпа палланӑ квалификациллӗ тӑлмачӑпа усӑ курмалла. Ку тӗрӗс, ҫавӑн пекех саккун ыйтӑвӗсемпе килӗшӳллӗн, мӗншӗн тесен автор прави ҫинчен калакан саккун.

Африканспа ӗҫре ҫӗнӗ ҫынсемшӗн чӗлхене тӗп - тӗрӗс пӗлни кирлӗ. Профессиллӗ тӑлмачӑ чӗлхен грамматика структурипе, калаҫу ҫаврӑнӑшӗсемпе тата идиомӗсемпе паллашмалла, ҫакӑ вӗсенчен хӑш - пӗрисем ҫеҫ.

Техника докуменчӗсем е юридически контрактсем пек кӑткӑс куҫарусемшӗн переводчиксен командине тӗрӗс те йӗркеллӗн пурнӑҫлама час-часах усӑллӑ пулать.

Африканс ҫине куҫарас Процесс малтанлӑха кӑткӑс пек туйӑнма пултарать, анчах тӗрӗс инструментсемпе пӗлӳсем пулсан ӑна самаях ҫӑмӑл пурнӑҫлама пулать. Африканс та, акӑлчан чӗлхисене те пӗлекен профессиллӗ тӑлмача тара тытса, эсир акӑлчанла куҫарусен тӗрӗслӗхӗпе пахалӑхне тивӗҫтерӗр.

Хӑш ҫӗршывсенче африканс чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Африкансра ытларах Кӑнтӑр Африкӑпа Намибире, Ботсванра, Зимбабвӑра, Замбире тата Анголӑра ҫӳрекен пӗчӗк ушкӑнсемпе калаҫаҫҫӗ. Ун ҫинче Австралинче, Пӗрлешӳллӗ Штатсенче, Германире тата Нидерландсенче экспатриантсен чылай пайӗ калаҫать.

Африканс чӗлхин историйӗ мӗнле?

Африканс чӗлхи вӑрӑм та кӑткӑс истори. Ку голландири Ост-Инди компанийӗ территорире голландири Капск колонийӗ тесе ят панӑ голландири ост-Инди компанийӗнчен куҫса килнӗ кӑнтӑрти африкӑри чӗлхе. Капск колонинче голланди поселенецӗсем голланди чӗлхипе хутшӑну чӗлхипе усӑ курнӑ чухне вӑл хӑйӗн тымарӗсемпе 17 ӗмӗрте тухса каять. Вӑл голланди чӗлхин диалекчӗсенчен аталаннӑ, унта кейп-датч ятлӑ ҫынсем калаҫнӑ. Унта малай, португал, нимӗҫ, француз чӗлхисен, кои тата бантсен витӗмӗ пур.
Малтан ку чӗлхене "капски голландски" е "кухня голландски"тенӗ. Ӑна 1925 ҫулта никама пӑхӑнман чӗлхепе официально йышӑннӑ. Унӑн аталанӑвне икӗ тапхӑра уйӑрма пулать: чӗлхе форми тата ҫыру форми.
Хӑйӗн аталанӑвӗн пуҫламӑш тапхӑрӗсенче африканс лутра социаллӑ статуспа ассоциациленӗ, ҫакӑ вӑл тӗттӗмлӗх палли пулса тӑнӑ. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн ку улшӑнчӗ, африканс вара 1960-мӗш ҫулсенче апартеида хирӗҫ хускану тунӑ чухне пӗртанлӑх чӗлхи пек пӑхма пуҫларӗ.
Паян африкансра Кӑнтӑр Африкӑпа Намибири 16 миллион ытла ҫын калаҫать, Вӑл Кӑнтӑр Африкӑра 11 официаллӑ чӗлхерен (ҫавӑн пекех факультативлӑ чӗлхе) пӗри шутланать. Кӑнтӑр Африкӑн чиккисенче Те Ҫак чӗлхепе Австралинче, Пӗрлешӳллӗ Штатсемпе Бельгисенче калаҫаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне, хӑш-пӗр авторсем голланди орфографийӗпе усӑ курма кӑмӑллаҫҫӗ пулин те, чӗлхене час-часах латин алфавитӗпе усӑ кураҫҫӗ.

Африканс чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Ян Кристиан Сматс (1870-1950): Вӑл кӑнтӑр африкӑри паллӑ патшалӑх деятелӗ, африкансра литература аталантарас тата пурнӑҫри пур аспектра та чӗлхене сарас ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
2. С.Ж. дю Туа (1847-1911): "африканс ашшӗ" ӑна Кӑнтӑр Африкӑра официаллӑ йӗрке пулса тӑрас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑшӑн паллӑ.
3. Д.Ф. Малан (1874-1959): Вӑл Кӑнтӑр Африкӑн пӗрремӗш премьер-министрӗ пулнӑ, ӑна официаллӑ йышӑну 1925 ҫулта африканс официаллӑ чӗлхепе ҫыраҫҫӗ.
4. Т.В. Мофокенг (1893-1973): вӑл паллӑ педагог, поэт, писатель тата оратор Пулнӑ, вӑл литературӑна африканс ҫине аталантарма тата куҫарса пыма пулӑшнӑ.
5. К.П. Хугенхаут (1902-1972): вӑл африкансри литература пионерӗсенчен пӗри шутланать, мӗншӗн тесен сӑвӑсем, пьесӑсем, калавсем, романсем ҫырать, вӗсем африкансри хальхи литературӑна вӑйлӑ витӗм кӳнӗ.

Африканс чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Африканс чӗлхи ансат, тӳрӗ тытӑмлӑ. Вӑл голланди чӗлхинчен килет, унӑн нумай уйрӑмлӑхӗсене уйӑрса тӑрать. Африкансӑн грамматика йӑхӗ ҫук, икӗ глагол вӑхӑтӗпе ҫеҫ усӑ курать те шаблонсен база наборӗпе глаголсене ӗҫлеттерет. Кунта та флексисем сахал, сӑмахсенчен нумайӑшӗ падежсемпе числасемшӗн пӗр формӑллӑ.

Африканс чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Грамматика никӗсӗсемпе паллашма тытӑнӑр. Грамматика урокӗсене ирттерекен онлайн-ресурссем нумай, е эсир ӗҫе тытӑнма пулӑшакан кӗнекесем е ытти материалсем туянма пултаратӑр.
2. Аудиторин хӑнӑхӑвӗсене, фильмсене, телешоу тата радиопрограммӑсене африканс ҫине пӑхса тишкерӗр. Ҫакӑ сире сӑмах-юмах, ҫавӑн пекех сӑмах-юмах ытларах вӗрентме пулӑшать.
3. Африканс ҫине ҫырнӑ кӗнекесене, хаҫатсемпе журналсене вулӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе ҫинчен ытларах пӗлме тата грамматикӑпа тата произведенипе хӑнӑхма пулӑшӗ.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫас тесе, африкансри калаҫӑва хутшӑнӑр. Ҫакӑ сире ытти ҫынсемпе хутшӑннӑ чухне хӑвна шанчӑклӑрах туйма пулӑшать.
5. Ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗренме пулӑшакан карточкӑсемпе тата приложенисемпе усӑ курӑр. Ку питӗ лайӑх меслет сирӗн регулярлӑ вӗренӳ занятийӗсем хушса хурас.
6. Май пулсан, чӗлхе курсне ҫӳрӗр. Структура занятийӗсене ҫӳрени чӗлхене лайӑхрах ӑнланма тата ытти вӗренекенсемпе практикациленме пултарать.