Якутла Еврей Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Юлашки ҫулсенче ивритран куҫаракансен ӳссех пыракан ыйтӑвӗ палӑрать

Иврит ҫине куҫарас ыйту ӳссех пырать, мӗншӗн тесен предприятисене ют ҫӗршыври организацисемпе партнерсем хушшинче чӗлхе барьерне ҫӗнтерсе пыма пулӑшни кирлӗ. Ӗлӗк ку тӗн тексчӗсене куҫарассипе чылай ҫырлахнӑ, анчах хальхи тӗнчере культура коммуникацийӗсем хушшинче пысӑк ӳсӗм палӑрать, ҫакӑ ивритран куҫаракансен кӑмӑлне ӳстерме пулӑшать.

Тӗнчери чи авалхи чӗлхесенчен пӗри пулнӑ май, иврит пӗр вӑхӑтрах кӗлеткеллӗ те нюанссем туллиех. Ҫакӑ Та Израилӗн официаллӑ чӗлхи, ҫакӑ тӗп бизнеса иврит ҫине куҫармалли шанчӑклӑ пулӑшусемпе усӑ курма май парать. Пӗтӗм тӗнчипе 9 миллион ытла ҫын калаҫать, ҫавӑнпа вӗсен докуменчӗсене, веб-сайчӗсене, приложенийӗсене, ивритран е ун ҫине электронлӑ ҫырусене куҫарма пулӑшакан вӑй-хӑват ҫителӗксӗр.

Анчах хӑйӗн кӑткӑслӑхне пула иврита куҫарасси йывӑр задача пулса тӑма пултарать. Тӑлмачӑн хӑйне ирӗклӗн тыткалама ҫеҫ мар, тӗрлӗ культура тата регионсенче усӑ куракан ҫинҫе нюанссемпе диалектсене те пӗлмелле. Кунсӑр пуҫне иврит грамматики акӑлчан чӗлхинчен чылай уйрӑлса тӑрать, ҫавӑнпа та тӑлмачӑн оригиналлӑ текст пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс каласа парас тесен, иккӗшӗпе те паллашмалла.

Телее, ивритран опытлӑ куҫаруҫӑсем пӗтӗм тӗнчипе паллӑ. Эсир пӗтӗм тӗнчери ӗҫ операцийӗсенче специализациленӗ тӑлмача шыратӑр-и е документсене пӗр харӑс куҫарма пулӑшакана кама та пулин тупма пултаратӑр-и, эсир хӑвӑра пулӑшма пултаракан квалификациллӗ эксперта тупма пултаратӑр.

Иврит ҫине куҫарни нумай тупӑшлӑ майсем валли - юридически тата медицина тата финанс тата культура алӑкӗсене уҫма пултарать. Ҫыру куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗ ӳснӗҫемӗн ку енӗпе пахалӑхлӑ куҫаруҫӑсене кирлӗ те кирлӗ пулать. Опытлӑ специалистсем, паллах, нумай ӗҫ тупӗҫ, ҫав вӑхӑтрах ҫӗннисем тӑлмачӑ ӗҫӗнче ӳссе пыракан ыйтупа, хӑнӑхӑвӗсене анлӑлатса усӑ курма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче калаҫҫӗ ивритра?

Ивритра Израильре, Пӗрлешӳллӗ Штатсенче, Канадӑра, Францире Тата Аргентинӑра калаҫаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне вӑл ытти ҫӗршывсенче те тӗн тӗллевӗсемпе усӑ курать, Великобритание, Германие, Швецие тата Болгарие кӗртет.

Еврей чӗлхин историйӗ мӗнле?

Авалхи еврей чӗлхи авалхи тата легендарлӑ истори пур. Ку тӗнчери чи ватӑ чӗлхесенчен пӗри, вӑл еврей идентлӑхӗпе культурин уйрӑлми пайӗ пулса тӑрать. Ивритӑн чи ир пулакан форми Пирӗн эрӑчченхи 12 ӗмӗрте Палестина районӗнче ҫуралнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Иврит библири тапхӑрта израильсен тӗп чӗлхи пулнӑ, каярахпа вӑл раввин литературипе кӗлӗ чӗлхи пулса тӑнӑ.
Пирӗн эрӑчченхи 586-538 ҫулсенче вавилон тыткӑнӗнче еврейсем хӑш-пӗр аккадри заемствӑсене йышӑннӑ. Пирӗн эрӑри 70-мӗш ҫулта Иккӗмӗш Храм ӳкнӗ хыҫҫӑн иврит майӗпен кулленхи ӗҫ-пуҫ йӗркесӗрленме пуҫларӗ, калаҫу чӗлхи вара, еврейла-палестинла арамейла тата идиш пек, тӗрлӗ диалектсемпе эволюциленчӗ. Ивритпа усӑ курассине 19 ӗмӗрте сионизм идеологийӗ ҫуралнӑранпа Тата хальхи израиль 1948 ҫулта туса хунӑ. Паян ивритра израильре те, пӗтӗм тӗнчипе те миллионшар ҫын калаҫать.

Иврита тӗпчес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Элиэзер Бен-Иегуда (1858-1922): "хальхи ивритӑн Ашшӗ" Тесе Паллӑ Бен-Иегуда иврит чӗлхине чӗртес ӗҫре пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ, вӑл калаҫу пекех ҫухалнӑ. Вӑл ивритӑн хальхи пӗрремӗш словарьне тунӑ, правописанин стандартизаци тытӑмне туса хатӗрленӗ, чӗлхе пӗлӗвӗсене сарма пулӑшакан вуншар кӗнеке авторӗ пулса тӑнӑ.
2. Моисей Мендельсон (1729-1786): ивритпа тата еврейсен калаҫакан халӑхӑн сарлака сийӗсен еврей культурипе паллашнӑ нимӗҫ еврейӗ. Унӑн Торине ивритран нимӗҫле куҫарни текста массӑллӑ аудиторие илсе ҫитерчӗ, европӑра иврита йышӑнассине ӳстерме пулӑшрӗ.
3. Хаим Нахман Бялик (1873-1934): израилӗн Культ поэчӗ тата ученӑйӗ, бялик иврита модернизацилес тата еврей литературин пуян традицине йӗркелес тӗлӗшпе тӗп вырӑн йышӑнса тӑнӑ. Вӑл ҫак чӗлхепе вуншар классикӑллӑ ӗҫ ҫырнӑ, паян анлӑн усӑ куракан ҫӗнӗ иврила сӑмахӗсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсене кӗртнӗ.
4. Эзра Бен-Иегуда (1858-1922): Элиэзер Ывӑлӗ, ҫак лингвист тата лексикограф хӑйӗн ашшӗн ӗҫне куҫарса малалла тӑснӑ. Вӑл историре пӗрремӗш тезаурус тунӑ, иврит грамматики ҫинчен нумай ҫырнӑ, ивритра хальхи пӗрремӗш хаҫатӑн соавторӗ пулнӑ.
5. Хаим Нахман Бялик (1873-1934): Хаим Пиччӗшӗ, Хаим та иврита аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ. Вӑл ивритра литературӑна специализациленӗ тата ивритра справка библиотеки тунӑ литература критикӗ пулнӑ. Вӑл европа чӗлхисенчен иврита классикӑлла произведенисене куҫарнӑшӑн та ответ тытнӑ.

Иврит чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Иврит семит чӗлхи пулса абджад ҫырӑвӗн тытӑмне тытса пырать. Ӑна еврей алфавитӗпе усӑ курса сылтӑмран сулахаялла ҫырнӑ. Еврей сӗнӗвӗнчи сӑмахсен тӗп йӗрки-подлежащи-объект. Пурлӑх, паллӑ ячӗсем, местоименисемпе наречисем ӑруран, шутран тата / е хуҫаланнинчен килеҫҫӗ. Глаголсем пит-куҫшӑн, хисепшӗн, йӑхшӑн, вӑхӑтшӑн, туртӑмсемшӗн тата анспект валли пухӑнаҫҫӗ.

Иврита тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗрентмелле?

1. Алфавитран пуҫлӑр. Вулама, произведени ҫырма, саспаллисем ҫырма хӑнӑхӑр. 2. Иврит грамматикин никӗсне вӗренӗр. Глаголсен сӑпатӗнчен, пӗлтерӗшлӗ шухӑшсен тайлӑмӗнчен пуҫлӑр. 3. Хӑвӑрӑн сӑмах запасне анлӑлатӑр. Эрне кунӗсем, уйӑхсем, цифрӑсем, сарӑлнӑ пуплевсемпе сӑмахсем евӗрлӗ тӗп сӑмахсене вӗренӗр. 4. Иванитӑпа чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе калаҫнӑ чухне усӑ курӑр. Калаҫу-вӗренме чи лайӑх майсенчен пӗри! 5. Иврита ҫинчи текстсене вулӑр та ивритра субтитрлӑ видео пӑхӑр. 6. Ивритра музыкӑпа аудиозапиҫӗсене итлӗр. 7. Ивритра онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр. Иврита вӗренмелли усӑллӑ вебӑсем-сайтсем тата приложенисем нумай. 8. Иврита кулленхи пурнӑҫӑн пӗр пайӗ тӑвӑр. Ҫак чӗлхене сирӗн кулленхи пурнӑҫа кӗртни сире ӑна хӑвӑртрах вӗренсе ҫитме пулӑшать.