Якутла Словен Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Словенский-Кӑнтӑрти славян чӗлхи, Унта Европӑра 2 миллиона яхӑн ҫын калаҫать. Словенири официаллӑ чӗлхе пулса вӑл регионта пӗлтерӗшлӗ чӗлхе шутланать. Словенла калаҫакан халӑхпа хутшӑнас текенсемшӗн професси куҫарӑвӗсем илни пӗлтерӳсемпе документсен тӗрӗслӗхӗпе тухӑҫлӑхне тивӗҫтерме пулӑшать.

Профессиллӗ куҫару пулӑшӑвӗсене суйланӑ чухне куҫаруҫӑ ӑсталӑхне, опытне тата квалификацине шута илмелле. Ку уйрӑмах акӑлчанларан словенла куҫарнӑ чухне кирлӗ, мӗншӗн тесен чӗлхере тӗрлӗ диалектсем тата формальность шайӗсем пур. Унсӑр пуҫне куҫарнӑ материалсене пурне те тӗп-тӗрӗс тӗрӗслемелле, мӗншӗн тесен йӑнӑш е ӑнланманни обществӑра ӑнланманни патне илсе ҫитерме пултарать.

Чӑвашла куҫару службисем предприятисем валли те, уйрӑм ҫынсем валли те анлӑ спектакль параҫҫӗ, эсир хӑвӑра-сайт, документ, кӗнеке е текстӑн темиҫе йӗркине куҫарасшӑн Пулсан Та, эсир хӑвӑра юрӑхлӑ сервис тупатӑр. Пулӑшӑва куҫару, редакцилени, корректура тата форматировка кӗртме пултараҫҫӗ, клиент кирлӗ пулсан.

Компанисене словарь чӗлхине професси пулӑшӑвӗсем усӑллӑ пулма пултараҫҫӗ, мӗншӗн тесен вӗсем хӑйсен идейине потенциллӗ клиентсем патне тӗрӗс илсе ҫитерме пулӑшаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне вӗсем ӗҫ контракчӗсем, юридически документсем тата словарь чӗлхипе куҫарнӑ ытти материалсем йӑнӑш пулманнине шантарма пултараҫҫӗ. Ку уйрӑмах кирлӗ, мӗншӗн тесен йӑнӑшсем вӑхӑтпа укҫа компанийӗсене хаклама пултараҫҫӗ.

Ҫав вӑхӑтрах личнӑй документсене, мӑшӑрлану, ҫуралнӑ е вилӗм ҫинчен калакан свидетельствӑсене куҫарас текенсем те професси куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсемпе усӑ курма пултараҫҫӗ. Ку документсене пурне те тӗрӗс куҫарнӑ тесе шантарать, Вӗсене Пӗтӗм Чех Республикипе тата ытти ҫӗршывсенче шанчӑклӑн куҫарма май пултӑр.

Пӗтӗмӗшпе илсен, словарь чӗлхине куҫарас професси пулӑшӑвӗ чӗлхе барьерӗсене ҫӗнтерме тата ӗҫри тата харпӑр хӑй тӗллевӗсенчи хутшӑнӑва пулӑшма пултарать. Тӗрӗс пӑхса тӑнӑ чухне клиентсем хӑйсен докуменчӗсене тӗрӗс куҫарасса, пӗр-пӗрне ӑнланма тата тухӑҫлӑ хутшӑнма пулӑшасса шанма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче словенецсен чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Словенский Европӑри союзӑн 23 официаллӑ чӗлхинчен Пӗри Сӑмахра официаллӑ чӗлхе шутланать. Ун ҫинче австри, Итали, Венгри тата Хорватири хӑш-пӗр чаҫсенче те калаҫаҫҫӗ.

Словенский чӗлхин историйӗ мӗнле?

Кӑнтӑрти славян чӗлхин ҫемйине кӗрекен славян чӗлхи 6 ӗмӗре тухакан славян чӗлхинче тымар пур. Авалхи словень чӗлхи старославянскипе тачӑ ҫыхӑнса тӑнӑ, ҫак Словень пайӗсене нумай ӗмӗр хушши германи пуҫ пулса тӑнипе нимӗҫ диалекчӗсене вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. 19 ӗмӗрте словенский чӗлхипе ҫӳрекенсем литература чӗлхине аталантарнӑ та ӑна ытти славян чӗлхисенчен уйрӑлса тӑракан ҫын вырӑнне хурса пӑхма пуҫланӑ. 20-мӗш ӗмӗрте ҫак чӗлхене, официаллӑ йӗркепе словенский пек паллӑ пулса, стандартизаци процесӗсене кӗртнӗ. Югославирен никама пӑхӑнманлӑх Сӑмах илнӗ Хыҫҫӑн 1991 ҫулта словенские ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхи тесе пӗлтернӗ. Паян, хаклав тӑрӑх, 2,5 миллиона яхӑн ҫын словенскинче тӑван чӗлхепе калаҫнӑ пек калаҫаҫҫӗ.

Словенский чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Далматин (1547-1589): Юрий Далматин протестантсен богословӗ, Библи куҫараканӗ тата библие словарь чӗлхине тулли куҫаракан издатель пулнӑ.
2. Франс Прешерен (1800-1849): Франс словенецсен поэчӗ Пулнӑ, Вӑл пур вӑхӑтри чи аслӑ словенецсен поэчӗ шутланать. Вӑл словарь чӗлхине туса стандартизациленӗ, словарь литературинче хальхи меслетсемпе усӑ куракан пӗрремӗш ҫын пулнӑ.
3. Франк Левстик (1831-1887): Фран Левстик словень писателӗ тата педагог пулнӑ, вӑл словарь литературинче икӗ паха произведени ҫырнӑ: Мартина Качура тата Унӑн Карнизола регионӗнчи калавӗсем. Ҫак ӗҫсем словарь чӗлхине стандартизацилеме тата ҫӗнетме пулӑшрӗҫ.
4. Йосип Юрчич (1844-1914): Йосип Юрчич словень драматургӗ, юрист тата политик пулнӑ, вӑл словень чӗлхине аталантарас ӗҫе хӑйӗн тӳпе хывнӑ. Вӑл словенецсен стандартлӑ чӗлхипе малтанхи темиҫе пьеса ҫырчӗ те ку таранччен усӑ куракан ҫӗнӗ сӑмахсем нумай шухӑшласа кӑларчӗ.
5. Иван Канкар (1876-1918): Иван Канкар словень писателӗ-модернист, драматург тата поэт пулнӑ. Вӑл словарь чӗлхине аталантарнӑ, ҫӗнӗ сӑмахсем кӗртнӗ, анлӑрах аудиторире ӑнланма пултаракан сӑвӑ хайланӑ.

Словенский чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Словенский кӑнтӑрти славян чӗлхи, славян чӗлхисен пӗтӗмӗшле характеристики пулса тӑрать. Ку вӑл формӑллӑ чӗлхе, ку сӑмахсем сӗнӳре мӗнле усӑ курнине кура формӑна улӑштарнине пӗлтерет, унӑн икӗ грамматика (арҫынпа хӗрарӑм) йӑхӗ. Сӑмахсем вӗҫсемпе префикссене хушса пынипе пулса тӑраҫҫӗ, ҫавӑнпа та темиҫе сӑмах тума пӗр тымарпах усӑ курма пулать. Словенский те глаголсене пӗрлештермелли кӑткӑс системӑллӑ, пӗчӗкленекен тата хушма системӑллӑ, ҫакӑ ӑна питӗ пуян та янӑравлӑ чӗлхепе тӑвать.

Словенецсен чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Репетитор тупма е занятисене ҫырӑнма хӑтланса пӑхӑр: чӗлхене Вӗренмелли Чи Лайӑх меслет - занятисене ҫӳресси е репетитор тытасси. Занятисене ҫӳрени сире грамматикӑпа тата произведенипе пулӑшма пултарать, репетитор сирӗн вӗренӳ процесӗ ҫине уйрӑммӑн пӑхма пултарать.
2. Словенецсен фильмӗсемпе телешоуне пӑхӑр: фильмсемпе телешоу Пӑхса тухни сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшать. Май пулсан, вӗренекенсем валли ориентированиллӗ передачӑсем тупма тӑрӑшӑр, чӗлхене лайӑхрах ӑнланма тӑрӑшӑр.
3. Итлӗр словарь музыкине: словарь музыкине Итлени сире кулленхи калаҫусенче усӑ куракан хӑш-пӗр сӑмахсене ӑнланма пулӑшать. Пӗр юрӑсене итлени сире сӑмах мӗн ҫинчен пынине, мӗнле каланине чӑннипех ӑнланса илме пулӑшать.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе калаҫӑр: сирӗн тавра словенецсен чӗлхине йӑтса ҫӳрекенсем пур пулсан, вӗсенчен пулӑшу ыйтма ан хӑрӑр. Вӗсем сӑмах ҫаврӑнӑшӗпе тата словарьпе пулӑшма ҫеҫ мар, сирӗн калаҫусене сленгӑпа тата калаҫупа йӗркелеме те пултараҫҫӗ.
5. Онлайн-ресурссемпе усӑ курӑр: веб-сайтсем, приложенисем, видео йышши материалсем нумай, ҫавӑн пекех онлайн-форумсемпе блогсем Пур, вӗсем сире хӑйсен словенскине лайӑхлатма пулӑшӗҫ. Интернетпа иксӗлми пӗлӳпе практикӑн иксӗлми ҫӑлкуҫӗ пулса усӑ курма ан манӑр.