Якутла Македони Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Македони ҫине куҫарни-македони чӗлхипе тӗплӗнрех калаҫас тесен усӑ кӳрекен пулӑшу. Ку славян чӗлхи, тӗпрен Илсен, Ҫурҫӗр Македонире калаҫакан чӗлхе, ҫӗршывӑн официаллӑ чӗлхисенчен пӗри пулса тӑрать. Клиентсемпе, ӗҫтешсемпе е ӗҫри партнерсемпе тӗрӗс те тухӑҫлӑ хутшӑнмалла чухне ҫынсем македонский ҫине куҫару ӗҫӗсемпе час-часах усӑ кураҫҫӗ.

Македони куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсене документсене, веб-сайтсене тата македонири ытти материалсене куҫарма специализацилекен чылай куҫару компанийӗсем сӗнеҫҫӗ. Професси куҫаруҫисем юридически тата финанс докуменчӗсене, маркетинг е ӗҫ материалӗсене, техника докуменчӗсене тата ытти нумай документсене куҫарма пултараҫҫӗ. Куҫару службисем македонири чӗлхеллӗ аудиторишӗн локализациленӗ контент тума пултараҫҫӗ. Веб-сайта локализацилеме тытӑнсан профессиллӗ куҫаруҫӑсем те куҫарнӑ веб-сайт оригинал пек курӑнтӑр тесе сӑнаҫҫӗ. Ҫакна пула усӑ куракансем хӑйсен тӑван чӗлхипе веб-сайт тӑрӑх навигаци тунӑ чухне лайӑх опыт илӗҫ тесе шантарать.

Македон чӗлхи ҫине тӗрӗс те тухӑҫлӑ куҫарусем чӗлхене тата унӑн культурине тарӑн ӑнланма ыйтаҫҫӗ. Куҫару проектне пурнӑҫлама тара иличчен професси куҫаруҫисем тӗплӗн суйлаҫҫӗ. Проекта та тӗп-тӗрӗс пурнӑҫлама редакторсем тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ. Профессиллӗ куҫаруҫӑсем чӗлхе нюансӗсемпе паллашаҫҫӗ, ҫакӑ куҫару ахаль кӑна мар, культура йӑли-йӗркипе килӗшсе тӑнине ӗненме пулӑшать.

Македон чӗлхинчен профессиллӗ тӑлмача тара тытни тӗнчери ӑнӑҫлӑ присутстви тӑвасси ҫинчен сӑмах пынӑ чухне усӑллӑ пулма пултарать. Профессионал пурнӑҫланӑ куҫарусем уҫӑмлӑ та пурне те ӑнланакан пулса тӑраҫҫӗ, ҫакӑ сирӗн пӗлтерӗве уҫӑмлӑн та пӗр йӑнӑшсӑр йышӑнасса шантарма пулӑшать. Професси македонири тӑлмача инвестици хывни сирӗн документа е веб-сайта тӗллевлӗ чӗлхепе кирлӗ пек куҫарас енӗпе пӗлтерӗшлӗ утӑм шутланать. Ҫакӑ та эсир македони чӗлхипе калаҫакан клиентсене пахалӑхлӑ апат-ҫимӗҫ е пулӑшу парассишӗн тӑрӑшнине кӑтартса парать.

Македон чӗлхипе хӑш ҫӗршывсенче калаҫаҫҫӗ?

Македони чӗлхипе Ытларах Ҫурҫӗр Македони, Серби тата Албани Республикинче калаҫаҫҫӗ. Унта Болгарин, Греципе Черногорин хӑш-пӗр пайӗсенче, Ҫавӑн пекех Австралин, Канадӑн, Германин Тата Пӗрлешӳллӗ Штатсен эмигрантсен общинисенче те калаҫаҫҫӗ.

Македон чӗлхин историйӗ мӗнле?

Македон чӗлхин историне пирӗн эрӑри 9 ӗмӗрччен старославян чӗлхин формипе усӑ курнӑ. Ҫак тапхӑрта хальхи пӑлхарсемпе черногори диалекчӗсенчен нумайӑшӗ ҫуралнӑ. 11-мӗш ӗмӗрте старославян чӗлхи вӑтам дон диалектне вырӑн панӑ. Осман империйӗ тапхӑрта турккӑсемпе араб сӑмахӗсем чӗлхене витӗм кӳнӗ. 19-мӗш ӗмӗрте, Пӑлхар экзархатне никӗсленӗ хыҫҫӑн, чӗлхен стандартизациленӗ верси пулса тӑнӑ, ӑна халӗ македонири хальхи чӗлхе тесе пӗлеҫҫӗ. 1912-13 ҫулсенчи Балкан вӑрҫисем хыҫҫӑн македонский Ун чухнехи Серби Королевствин официаллӑ чӗлхи тесе пӗлтернӗ, Каярахпа Югослави пулса тӑнӑ. Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи хыҫҫӑн Македони хӑйне республика тесе пӗлтернӗ те тӳрех македонине хӑйӗн официаллӑ чӗлхи вырӑнне йышӑннӑ. Ҫакна официаллӑ майпа 1993 ҫулта Македони Республики йӗркелесе янӑ.

Македони чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Мисирков (1874-1926) – лингвистпа философ, македони ыйтӑвӗсемпе ҫырнӑ кӗнеке авторӗ, ку чухнехи македони чӗлхине кодификацилекен пӗрремӗш литература произведенийӗ шутланать.
2. Шапкарев Кузман (1880-1966) - македон чӗлхин анлӑ тӗпчевӗсем хальхи македони чӗлхин никӗсне хывнӑ ученӑй.
3. Конеска (1921-1993) - лингвист тата поэт, Вӑл Скопьери македони литературин Институтӗнче македони чӗлхин кафедрин заведующийӗ тата хальхи македони чӗлхин тӗп архитекторӗсенчен пӗри пулнӑ.
4. Георгий Пулевский (1892-1966) – эудит тата ученӑй, вӑл македони чӗлхин грамматикин пӗрремӗш учебникне ҫырса унӑн нумай правилисене кодификациленӗ.
5. Коко Расин (1908-1943) – хальхи македони литературин ашшӗ шутланнӑ поэт. Вӑл македонири чи кирлӗ ӗҫсенчен хӑш-пӗрисене ҫырнӑ та наципе унӑн культурин историйӗнче пӗлтерӗшлӗ фигура пулса тӑнӑ.

Македон чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Македони чӗлхи кӑнтӑрти славян чӗлхи, унӑн структури те ҫак ҫемьен ытти чӗлхисемпе пӗрешкел, болгарсемпе сербохорват чӗлхисем пек. Унта субъект-объект-глагол сӗнӗвӗсен йӗркипе усӑ кураҫҫӗ тата глагол флексийӗпе анлӑн усӑ кураҫҫӗ. Чӗлхере синтетика, аналитика формисемпе те, туртӑмсемпе туртӑмсен аналитика формисемпе те усӑ кураҫҫӗ. Чӗрчунсен ҫичӗ падеж тата икӗ йӑх, ҫавӑн пекех тӑватӑ вӑхӑт глагол пур. Паллӑ ячӗсем хӑйсен ӑрӑвӗпе, шучӗпе тата падежӗпе улӑштаракан япаласемпе килӗшеҫҫӗ.

Македони чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Македон чӗлхин лайӑх учебникне илӗр те чӗлхене вӗренме тытӑнӑр. Грамматика упражненийӗсен учебникне тупӑр, вӗсене эсир практикӑпа тата чӗлхене вӗренмелли упражненисем валли усӑ курма пултаратӑр.
2. Македонири музыкӑна итлӗр те македонири видео е фильмсене пӑхӑр. Ҫакӑ сире чӗлхепе тата унӑн произведенийӗпе лайӑхрах паллашма пулӑшӗ.
3. Македон чӗлхипе ҫӳрекенсемпе калаҫӑр. Ку сире пурнӑҫ опычӗ парать, хӑвӑрт вӗренме пулӑшать. Эсир онлайн чӗлхипе ҫӳрекенсене вырӑнти тӗлпулусемпе пӗрлӗхсем урлӑ тупма пултаратӑр.
4. Македони чӗлхипе ҫырнӑ ҫырура усӑ курӑр. Ҫыру сире грамматикӑна, структурӑна тата чӗлхе правописанине лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.
5. Македони чӗлхипе журнал илсе пырӑр. Вӗренӳ процесӗнче тӗл пулакан сӑмахсене, пуплевсене, калаҫусене ҫырса илӗр. Час-часах словарьсемпе грамматика упражненисене пӑхса тухӑр.
6. Македон чӗлхипе онлайн-ресурссемпе, веб-сайтсемпе усӑ курӑр. Интерактивлӑ уроксемпе упражненисем сӗнекен онлайн-программӑсем нумай, вӗсем сире вӗренме пулӑшӗҫ.