Якутла Араб чӗлхи Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Арабла куҫару пӗлтерӗшне хаклама йывӑр. Тӗнчери чи анлӑн усӑ куракан чӗлхесенчен пӗри пулса, арабсен пурнӑҫӗн нумай сферисенче коммуникацин пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ меслечӗ шутланать. Бизнес, политика, пӗтӗм тӗнчери хутшӑнусем е культура улшӑнӑвӗ пулсан, араб чӗлхинчен урӑх чӗлхене куҫарни тата пачах урӑхла, ӑнӑҫлӑ хутшӑнушӑн пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулма пултарать.

Бизнесра ӗҫ докуменчӗсемпе корреспонденцине тӗрӗс куҫарма пӗлни пысӑкрах пӗлтерӗшлӗ. Араб чӗлхеллӗ ҫӗршывсем тӗнче экономикин уйрӑлми пайӗ пулса тӑнӑран араб чӗлхинчен квалификациллӗ куҫаруҫӑсем тухӑҫлӑ калаҫусем, маркетинг тата клиентсене пӑхӑнса тӑма кирлӗ. Унсӑр пуҫне, куҫару пулӑшӑвӗсене арабла пӗлни компанисене таварсем, пулӑшу ӗҫӗсем тата араб чӗлхеллӗ рынок валли стратегисем туса хатӗрленӗ чухне ҫирӗплетнӗ йышӑнусене йышӑнма пулӑшать.

Политика енчен илсен, араб чӗлхинчен ытти чӗлхесене куҫарни тӗнчери хутшӑнусене аталантарма тата пур енсем те пӗр хум ҫинче пулччӑр тесе тивӗҫтерме час-часах кирлӗ. Арабла куҫару тӗрлӗ интерессемпе куҫсене хисеплессинче - суту-илӳ килӗшӗвӗсене ӑнланассинчен пуҫласа мирлӗ калаҫусем ирттерессипе ҫыхӑннӑ пӗлтерӗшлӗ.

Арабла куҫару культура планӗнче историе, литературӑна, поэзие, тӗне тата араб чӗлхеллӗ пӗрлӗхсен художествӑлла ӑсталӑхне ӑнланма кирлӗ. Текстсен, массӑллӑ информаци хатӗрӗсен, ҫырусен тата чӗлхе-ҫӑварӑн тӗрӗс куҫарӑвӗсене пула ҫынсем ҫак халӑхсен культура йӑли-йӗркисем ҫинчен пӗлме пултараҫҫӗ. Сӑмахран, араб литературин "Пин те пӗр каҫ" пек акӑлчанла куҫарӑвӗсем араб культурипе унӑн йӑли-йӗркисене вӗренес тӗлӗшпе кӑсӑкланакансемшӗн усӑллӑ пулма пултараҫҫӗ.

Юлашкинчен, медицина транскрипцийӗ енӗпе араб чӗлхипе медицина ҫырӑвӗсен транскрипцийӗ пӗлтерӗшлӗ тӗллев шутланать, вӑл тухтӑрсем ҫав документсене интерпретацилеме тӑкакланӑ вӑхӑта чылай чакарма пултарать. Унтан та ытларах, чрезвычайлӑ лару-тӑрура тӗрӗс куҫарусем пулӑшма пултараҫҫӗ, медицина персоналне пациент чирӗн историйӗнче тата ӑна тухса кайма мӗн кирлине хӑвӑрт тавҫӑрса илме май параҫҫӗ.

Бизнеспа политикӑран литература тата медицина тӗлӗшӗнчен арабла куҫару пӗлтерӗшне хаклама йывӑр. Культурӑсем хушшинчи уйрӑмлӑха тӗп-тӗрӗс ҫӗнтерме тата пӗр-пӗринпе тачӑ ҫыхӑнса тӑмашкӑн квалификациллӗ тӑлмачсем кирлӗ. Компани, организацисем, уйрӑм ҫынсем тата нацисем тӗрӗс куҫарнине пула навигацие тӗнче тӑрӑх ҫӑмӑллатса ӑнӑҫлӑ хутшӑнма пултараҫҫӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче арабла калаҫаҫҫӗ?

Араб чӗлхи Алжирта, Бахрейнӑра, Комор Утравӗсенче, Чадӑра, Джибутире, Египетра, Иракра, Иорданире, Куветра, Ливанра, Ливанра, Ливанра, Мавританире, Мароккӑра, Оманӑра, Палестинӑра, Катарӑра, Сауд Аравийӗнче, Сомалире, Сирире, Тунсра, Араб Эмирачӗсемпе Йеменра Пӗрлешнӗ. Ҫавӑн пекех ытти ҫӗршывсен хӑш-пӗр пайӗсенче, Пӗрлешӳллӗ Штатсен, Францин, Испанин тата Израилӗн чаҫӗсене шута илсе, калаҫаҫҫӗ.

Араб чӗлхин историйӗ мӗнле?

Араб чӗлхи икӗ пин ҫул ытла ҫавӑрса илекен вӑрӑм та чаплӑ истори. Пирӗн эрӑчченхи 4-мӗш ӗмӗрте арави ҫурутравӗ ҫинче пуҫланса кайнӑ авалхи семитри диалектсен формисенчен пӗри чӗлхе аталаннӑ тесе шутлаҫҫӗ. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн ку чӗлхе тӗнчери ытти пайсене сарӑлнӑ, унпа Усӑ курмалли вучахсене Африкӑпа Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫ пайӗсенче тупнӑ.
Хӑй пурӑннӑ малтанхи ҫулсенче пирӗн эрӑри 7-мӗш ӗмӗрте ислам килнӗренпе тата Коран килнӗренпе чӗлхе чылай улшӑнусем тӳснӗ. Ҫакӑ хӑйсемпе пӗрле темиҫе ҫӗнӗ сӑмах, сӑмахсем тата грамматика условийӗсем илсе, ҫавӑн пекех араб чӗлхипе усӑ курнине ҫирӗплетме пулӑшрӗ.
Вӑл пӗтӗм тӗнче тӑрӑх сарӑлнӑранпа ҫӗршер ҫул иртнӗ араб чӗлхи литературӑн уйрӑлми пайӗ пулса тӑнӑ, унта вӑл поэзи, философи тата теологи произведенийӗсене тума усӑ курнӑ. Юлашки вӑхӑтра ӑна та нумай наука дисциплининче йышӑннӑ, хӑйӗн пуян историйӗ ҫине пӗлӳпе япшар чӗлхе ҫине таяннӑ.

Араб чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Абу аль-Касим аз-Захири (IX-X в.) - ҫимӗҫлӗ грамматик, ӑна араб чӗлхипе нумай ӗҫ туни, ҫав шутра "китаб аль-Айн" ("пӗлӳ Кӗнеки"), арабсен классикӑлла грамматикипе чи ир те чи кирлӗ ӗҫсенчен пӗри тесе ҫырса хураҫҫӗ.
2. Ибн Кутайба (пирӗн эрӑри 828-896 ҫ.) – паллӑ автор тата ученӑй, араб грамматикипе лингвистика енӗпе 12 томлӑ ӗҫ ҫырнӑскер, "китаб аш-ши-ва аш-Шун" (поэзи Кӗнеки тата поэтесс).
3. Аль-Джахиз (пирӗн эрӑри 776-869 ҫ.) – юратнӑ литература деятелӗ тата историк, унӑн ӗҫӗсенче грамматикӑран пуҫласа зоологи таранах темӑсем тишкернӗ.
4. Аль - Халиль Ибн Ахмад (пирӗн эрӑри 717-791 ҫ.) - паллӑ лингвист тата ученӑй, унӑн "китаб аль-Айн" (пӗлӳ Кӗнекинче) усӑ курнӑ лингвистика системине VIII ӗмӗрте анлӑн йышӑннӑ.
5. Ибн Мукаффа (пирӗн эрӑри 721-756 ҫ.) – паллӑ тӑлмач тата авалхи петерсид произведенийӗсене арабла куҫарнӑ халӑх чӗлхисемпе усӑ курмалли майсемпе усӑ куракан майлӑ.

Араб чӗлхи структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Араб чӗлхи тытӑмӗ тымарсемпе сӑнарсен морфологийӗнче никӗсленнӗ. Чӗлхери сӑмахсенчен нумайӑшӗ виҫӗ саспаллиллӗ (виҫӗ енлӗ) тымартан пулса иртеҫҫӗ, ун ҫумне тӗрлӗ уҫӑ тата килӗшӳллӗ ҫӗнӗ сӑмахсем пӗр пек пӗлтерӗшлӗ ҫӗнӗ сӑмахсем хушма пулать. Ҫав производствӑсем уҫӑ тата килӗшӳллӗ сасӑсене, ҫавӑн пекех приставкӑсене е суффикссене улӑштарассине хӑйсен ӑшне кӗртеҫҫӗ. Ҫак ҫаврӑнӑҫулӑх араб чӗлхине калама ҫук пуян та витӗмлӗ тӑвать.

Араб чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Квалификациллӗ инструктор тупӑр. Эсир араб чӗлхине чи тӗрӗс меслетпе вӗренес тетӗр пулсан, ҫакна тума чи лайӑх меслет - квалификациллӗ инструктор тупасси, вӑл сире вӗрентме пултарать. Чӗлхе вӗрентес енӗпе опыт пур инструктора шырӑр, вӑл сире грамматика тытӑмӗсемпе нюансӗсене ӑнланса илме пулӑшма пултарать.
2. Тӗрлӗ ресурссемпе усӑ курӑр. Инструктортан вӗренни-чӗлхине тӗрӗс вӗренмелли чи лайӑх меслет пулсан та, сирӗн ытти ресурссемпе, кӗнекесемпе, онлайн-курссемпе, онлайн-видеопа аудиоматериалсемпе усӑ курмалла. Ҫакӑ эсир чӗлхепе темиҫе тӗрлӗ меслетпе паллашнине ӗненме пулӑшать, чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.
3. Яланах практикӑра пулӑр. Чӑн-чӑн чӗлхепе ирӗклӗн калаҫмалли пӗртен - пӗр меслет-вӑл яланах практикациленесси. Ҫырура, калаҫу калаҫӑвӗнче, вулассинче тата аудиторинче практикӑра усӑ курӑр. Араб фильмӗсене пӑхса, чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе сывпуллашса е арабсен музыкине итлесе чӗлхене вӗренме хӑтланса пӑхӑр.
4. Чӑнах та, ҫакна хӑвӑр пӗлнӗ пек тӑвӑр. Хӑвӑр вӗрентӳ процесне эсир мӗн чухлӗ ытларах тишкерме пултаратӑр, сирӗншӗн ҫавӑн чухлӗ лайӑхрах. Сирӗн типлӑ вӗрентӳ валли мӗнле меслетсем лайӑхрах пулнине тӗпчесе пӗлӗр, ҫапла вара чӗлхе ҫине мӗнле пӑхмаллине шухӑшласа тупӑр.