Якутла Узбекла Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Узбекла куҫару - ҫыру докуменчӗсене куҫарасси, кадр хыҫҫӑн сасӑсене куҫарасси, мультимедиа, веб-сайт, аудиофайлов тата узбекла хутшӑнӑвӑн ытти нумай формисене куҫарасси. Узбек Чӗлхипе тӑван чӗлхепе калаҫнӑ пек калаҫакан, ҫав шутра Узбекистанра, Афганистанра, Казахстанра Тата Вӑтаҫӗр Азири ытти ҫӗршывсенче пурӑнакан ҫынсем узбекла куҫарӑвӑн тӗп аудиторийӗ шутланаҫҫӗ.

Ӗҫ узбекла куҫарма тытӑнсан пахалӑхӗ татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ. Тӑлмачӑн професси пулӑшӑвӗ куҫарнӑ материал вырӑнлӑ янӑрать, йӑнӑшсем ҫук тесе шантарма пулӑшать. Тӑлмачсен узбек чӗлхипе унӑн культурӑллӑ нюансӗсене лайӑх тӗпчемелле, ҫавӑн пекех тӗллевлӗ текстпа усӑ куракан ятарлӑ терминологине тӗпчемелле. Тӗрӗс те меллӗ пултӑр тесе, лингвист узбек чӗлхипе те, оригинал чӗлхипе те паллашмалла.

Узбек пасарне тухма тӑрӑшакан компанисен куҫару проектне лайӑх пурнӑҫлани татӑклӑ пӗлтерӗшлӗ пулма пултарать. Маркетинг материалӗсем, продуктсем валли инструкцисем, веб-сайтсем тата бизнесӑн ытти кирлӗ компоненчӗсене тӗрӗс куҫарнине пӗлсен, компанисем анлӑ аудиторие ҫавӑрса илме тата унпа ҫыхӑнса ӗҫлеме пултараҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне локализациленӗ куҫарусем компанисемпе вӗсен клиенчӗсен шанӑҫне ҫирӗплетме пулӑшаҫҫӗ, вӗсем хӑйсен тӗллевлӗ аудиторийӗн чӗлхе ыйтӑвӗсене тивӗҫтерме вӑхӑт тупнине кӑтартса параҫҫӗ.

Кӗнекесемпе журналсем, блогсем пек художествӑлла куҫару проекчӗсем валли узбекри куҫаруҫӑсен малтанхи пӗлтерӗшне ӑнланса илсе вулакансене текст ҫинчен тӗп-тӗрӗс ӑнлантарас тесен пуҫламӑш материала тарӑннӑн ӑнланмалла. тӑлмачсен те паллӑ сӑмахсемпе сӑмахсен историпе политика тата культура пӗлтерӗшӗ ҫинчен пӗлмелле. Ҫавӑн пекех тӑлмачӑ узбек алфавитӗпе тата унпа ҫыхӑннӑ ҫырӑвӑн правилисемпе паллашни кирлӗ.

Узбекла куҫарни-кӑткӑс та кӑткӑс ӗҫ, пысӑк квалификациллӗ специалистсене кирлӗ, вӗсем тӗп-тӗрӗс те уҫӑмлӑ пулнине ӑнланаҫҫӗ. Эсир хӑвӑра-сайта, документа, аудиозапиҫе е коммуникацин урӑх тӗсне куҫарас теместӗр пулсан та, узбекла куҫару професси службине тара тытасси - ӑнӑҫлӑ результата гарантилемелли чи лайӑх май.

Хӑш ҫӗршывсенче узбекла калаҫаҫҫӗ?

Узбек Чӗлхипе Узбекистанра, Афганистанра, Таджикистанра, Казахстанра, Туркменистанра, Кыргызстанра, Российӑра тата Китайра калаҫаҫҫӗ.

Узбек чӗлхин историйӗ мӗнле?

Узбек чӗлхи-тӗрӗк ҫемйин карлук турачӗсемпе ҫыхӑннӑ хӗвелтухӑҫ фюрк чӗлхи. Ун ҫинче ытларах Узбекистанра, Таджикистанра, Кыргызстанра, Казахстанра Тата Вӑтаҫӗр Азипе Раҫҫейӗн ытти пайӗсенче пурӑнакан 25 миллион ҫынна яхӑн калаҫаҫҫӗ.
Узбек чӗлхин хальхи форми 18 ӗмӗрте Бухар ханствине юсаса ҫӗнетнӗ вӑхӑтра аталанма пуҫланӑ, вӑл узбек чӗлхеллӗ регион пайӗ пулнӑ. Ҫак тапхӑрта узбек чӗлхи ҫумне перси витӗмӗн ҫӳллӗ шайӗ хушӑннӑ, вӑл паянхи кунчченех паллӑ йӗр пулса юлать.
19 ӗмӗрте Бухар эмирӗ Нурулла хан ирттернӗ реформӑсем эмиратра узбек диалекчӗсемпе усӑ курма пулӑшнӑ. Пуринчен ытла ҫакӑ персипе араб хутне хӑйне пӑхӑнса тӑракансем хушшинче пӗрлӗхлӗ империе йӗркелеме хавхалантарассипе ҫыхӑннӑ.
1924 ҫулта узбек чӗлхине Вӑтаҫӗр Азире официаллӑ чӗлхепе пӗлтернӗ, унӑн ҫырӑвӗн никӗсӗ вырӑнне кирилл алфавитне кӗртнӗ. Совет Союзӗ арканнӑ хыҫҫӑн 1991 ҫулта Узбекистан никама пӑхӑнманлӑх тупнӑ, узбекла хӑйӗн официаллӑ чӗлхипе калаҫнӑ. Независимость тупнӑранпа тата унӑн ҫырулӑх форми ҫинче нумай реформа ирттернӗ, 1992 ҫулта латиница никӗсӗ ҫине ҫыру кӗртнӗ тата узбек чӗлхин Академине йӗркеленӗ.

Узбек чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Алишер Нави (1441-1501): Навойсем узбек чӗлхине ҫыру тӗнчине кӗртессине ҫырса хураҫҫӗ. Унӑн поэзийӗпе стилӗ пулас поэтсемпе писательницӑсемшӗн тӗслӗх пулса тӑнӑ.
2. Абдурашид Ибрагимов (1922-2011): Ибрагимов узбекри паллӑ лингвист пулнӑ, вӑл узбек орфографийӗпе грамматикине хальхи орфографипе стандартизаци аталантарассинче пысӑк вырӑн йышӑнса тӑнӑ.
3. Зебунис Джамалова (1928-2015): Джамалова узбекла ҫыракан хӗрарӑмсенчен пӗри пулнӑ, унӑн ӗҫӗсем паян та витӗмлӗ юлаҫҫӗ.
4. Мухандислар Гуламов (1926-2002): Гуламов узбек чӗлхишӗн фонетика алфавитне туса хатӗрлессишӗн яваплӑ пулнӑ, ҫавӑнтанпа ӑна ытти нумай чӗлхепе йышӑннӑ.
5. Шароф Рашидов (1904-1983): Рашидова узбек чӗлхипе совет саманинче усӑ курмалли пропаганда тата ӑна шкулсенче вӗренӳ программине кӗртмелли пропаганда тесе ҫыраҫҫӗ. Ун ҫумне узбек литературипе культурӑпа усӑ курма хавхалантарни хушса ҫыраҫҫӗ.

Узбек чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Узбек чӗлхи - алтай ҫемйин пӗр пайӗ пулса тӑракан тӗрӗк чӗлхи, унта турккӑсемпе монгол чӗлхисем кӗреҫҫӗ. Ӑна латин алфавитӗпе ҫырнӑ, араб, перси тата вырӑс чӗлхисен хӑш-пӗр уйрӑмлӑхӗсем пур. Чӗлхере сакӑр уҫӑ сасӑ, ҫирӗм икӗ хупӑ сасӑ, виҫӗ ӑру (арҫын, хӗрарӑм тата вӑтам), тӑватӑ падеж (менельник, эрех, парӑмлӑ тата ача ҫуратакан падеж), тӑватӑ глагол вӑхӑчӗ (хальхи, иртни, пуласлӑх тата иртнӗ тапхӑр) тата икӗ анспект (пӗтӗмпех тата ҫитменлӗхсӗр). Сӑмах йӗрки ытларах ҫакӑн пек: Субъект-объект-глагол.

Узбек чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Узбек чӗлхине вӗренмелли квалификациллӗ преподавателе е репетитора тупӑр. Квалификациллӗ преподаватель е репетитор пуррипе эсир чӗлхене тӗрӗс те хӑвӑр хӑвӑртлӑхпа вӗренессе шантарать.
2. Вӑхӑта вӗренӳ ҫинчен пӗлтерӗр. Тӗпчесе вӗренекен материала практикӑпа пӑхса тухма кашни кунах кӑштах вӑхӑт уйӑрма тӑрӑшӑр.
3. Онлайн кӗме май паракан ресурссемпе усӑ курӑр. Узбек чӗлхине вӗренмелли уроксемпе упражненисем сӗнекен веб-сайтсемпе мобиль приложенийӗсем нумай.
4. Малтан калаҫма вӗренӗр. Кӑткӑс грамматика темисем ҫине куҫиччен калаҫу тӗп пуплевӗсене тӗпчесе вӗренмелле.
5. Узбек музыкине итлӗр те узбек фильмӗсемпе телепередачисене пӑхӑр. Узбек музыкине, видеоклипсемпе фильмсене итлени-чӗлхепе культура ӑшне путса лармалли питӗ лайӑх меслет.
6. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнӑр. Май пулсан, узбек чӗлхине тӑхӑнса ҫӳрекене тупма тӑрӑшӑр, вӑл сире ҫак чӗлхепе калаҫу тата ҫыру чӗлхипе усӑ курма пулӑшӗ.