Якутла Малагаси Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Малагаси - малайпа полинези чӗлхи, хаклав тӑрӑх, 17 миллион ҫын калаҫать, унпа ытларах африка ҫӗршывӗнче Мадагаскар калаҫаҫҫӗ. Ҫавна пула юлашки ҫулсенче малагас чӗлхинчен куҫарас енӗпе пахалӑхлӑ ӗҫлесси ӳснӗ.

Малагасирен акӑлчанла документсемпе ытти материалсене куҫарасси е пачах урӑхла, чӗлхе нюансӗсене пула йывӑр пулма пултарать. Ку задача пӗлӳ шайне ӳстерме хушать пулин те, сирӗн нуша валли малагас чӗлхи ҫине куҫармалли чи лайӑх пулӑшусене тупма пулӑшакан темиҫе канаш пур.

Малагасири тӑлмача шыранӑ чухне чи малтан унӑн опычӗ. Идеалра икӗ чӗлхене те ирӗклӗн пӗлекен ҫынна ҫеҫ мар, тӗрлӗ отрасльсенче, юридически, медицина, финанс е техникӑлла отрасльсенче куҫарас опыт та пур ҫынна суйласа илни лайӑхрах. Опытлӑ тӑлмач малагас чӗлхин динамикипе пултарулӑхне куҫару чӗлхипе тӗп-тӗрӗс каласа пама пултарать.

Малагасие куҫармалли пулӑшу ӗҫӗсен суйлавӗнче шута илекен тепӗр пӗлтерӗшлӗ фактор вӑл-хаклӑх. Хӑш чухне малагас чӗлхинчен хаклӑ тӑлмача тупма йывӑр пулать; ҫапах та сире банка юхӑнтармасӑр ӗҫе пурнӑҫлама пулӑшакан паллӑ решенисем пур. Тӗслӗхрен, куҫару пулӑшу ӗҫӗсен поставщикӗсенчен нумайӑшӗ пысӑк заказсем панӑ чухне пулӑшу пакечӗсем сӗнеҫҫӗ. Унсӑр пуҫне автоматла куҫару службин уссине суйласа илни те вӑхӑта тата укҫана питӗ лайӑх перекетлеме пултарать.

Юлашкинчен, куҫару службине суйланӑ чухне вӗсен ӗҫӗсем тӗрӗс пулни ҫине ҫаврӑнса пӑхни кирлӗ. Тӑлмачӑ мӗн тери опытлӑ пулин те, куҫару пуҫламӑш чӗлхе содержанине тӗрӗс палӑртмасть пулсан, вӑл палӑртнӑ тӑрӑх усӑллӑ пулмӗ. Куҫару пахалӑхне гарантилес тесен ӑнӑҫлӑ проектсен историйӗпе тата лайӑх чӗнсе илӳсемпе тавар тӑратакана шырама сӗнеҫҫӗ.

Пӗтӗмӗшпе илсен, малагасийскинчен куҫарас енӗпе юрӑхлӑ пулӑшу ӗҫӗсем шырасси ансат задача пулма пултарать; анчах ҫӳлерех илсе килнӗ канашсемпе усӑ курни ҫак процесса ансатлатма пултарать. Тӗрӗс тӑлмач пулӑшнипе эсир хӑвӑр документсене тӗрӗс те тӗрӗс куҫарасса шанма пултаратӑр.

Хӑш ҫӗршывсенче малагас чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Малагас Чӗлхипе Мадагаскарпа, Коморски утравсемпе Тата Майоттӑпа калаҫаҫҫӗ.

Малагас чӗлхин историйӗ мӗнле?

Малагас чӗлхи-австроези чӗлхи, мадагаскарпа Коморски утравсем ҫинче калаҫакан чӗлхе, малайпа полинези чӗлхисене пырса тивет. Вӑл пирӗн эрӑри 1000 ҫулхи тухӑҫри малайпа полинези чӗлхисенчен европа поселенийӗсем килнӗ хыҫҫӑн араб, француз тата акӑлчан чӗлхисене пула уйрӑлнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Чи малтанхи паллӑ ҫырӑва 6 ӗмӗрти чул ҫине Антананарива стенисем ҫине тупнӑ та 12 ӗмӗрти "Протокапо Мерини" тесе асӑннӑ. 18 ӗмӗр хушшинче малагаси чӗлхипе ҫырма пикеннӗҫемӗн пикеннӗ. Чӗлхене 19 ӗмӗрте Райнилайаривонипе Андриамандисоариво ертсе пынипе кодификациленӗ. Иккӗмӗш тӗнче вӑрҫи вӑхӑтӗнче малагас чӗлхине Чие режимӗпе чарнӑ, анчах каярахпа, 1959 ҫулта, Маврик, Сейшель утравӗсем тата Мадагаскар Францирен никама пӑхӑнманлӑх илсен, официаллӑ майпа йышӑннӑ.

Малагас чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Жан Эремберт Рандрианарианана "малагаси литературин ашшӗ" тесе ят панӑ, ӑна час-часах малагас чӗлхине ҫӗнетме хушса ҫыраҫҫӗ. Вӑл ку чӗлхепе малтанхи темиҫе кӗнеке ҫырчӗ, вӗренӳре тата ытти официаллӑ контекссенче унпа усӑ курнӑшӑн сӑмах тухса каларӗ.
2. Виленес Рахариланто писатель тата поэтес пулнӑ, вӑл хальхи малагасири литературӑн чи пӗлтерӗшлӗ фигурисенчен пӗри шутланнӑ. Вӑл вӗренӳре малагас чӗлхипе усӑ курассин пӗрремӗш енӗсенчен пӗри пулнӑ, ҫак чӗлхене сарма темиҫе кӗнеке ҫырнӑ.
3. Раминиина Андриамандимби Соавинариво лингвист, ҫутта кӑларакан тата вӗрентекен пулнӑ, малагасири пӗрремӗш грамматика кӗнекине ҫырнӑ.
4. Виктор Разафимахатра паллӑ лингвист тата профессор пулнӑ, вӑл грамматикӑпа тата малагас чӗлхипе усӑ курасси ҫинчен нумай кӗнеке ҫырнӑ.
5. Мариус Этьен антананарив Университетӗнче малагас чӗлхин профессорӗ пулнӑ, вӑл ҫав чӗлхепе унӑн историйӗ ҫинчен темиҫе кӗнеке ҫырнӑ.

Малагас чӗлхин тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Малагаси чӗлхи-австронези ҫемйин малайпа полинези турачӗсен чӗлхи. Ун ҫинче Мадагаскар утравӗпе ҫывӑхри утравсем ҫинче 25 миллиона яхӑн ҫын калаҫаҫҫӗ.
Малагас чӗлхи коллективлӑ морфологи пур, ку вӑл предложенири грамматика функцине кура сӑмахсем хӑйсен формине улӑштарма пултарнине пӗлтерет. Чӗлхе ҫичӗ тӗп уҫӑ сасӑллӑ тата вунтӑватӑ хупӑ сасӑллӑ, ҫавӑн пекех аффикссемпе редупликацисенчен тӑрать. Унӑн синтаксисӗ–глагол–объект (SVO) йӗркипе килӗшет,вӑл австронезири ытти нумай чӗлхесемшӗн пӗр пек.

Малагас чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Малагасири культурӑна тиенӗр: кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - вӑл хӑй шутланакан культурӑпа паллашасси. Мадагаскара ҫитсе курма е малагас халӑхӗпе регионсене кайса вӗсен культурипе чӗлхи ҫинчен пӗлмешкӗн май шырӑр.
2. Малагас чӗлхипе материалсене инвестици хывӑр: сахалагас чӗлхине вӗренме пулӑшакан ресурссем нумай. Учебниксене, курссене тата аудиовизаци материалӗсене инвестици хывӑр.
3. Чӗлхепе улӑштармалли репетитор е партнер тупӑр: чӗлхе йӑтса ҫӳрекен хаклӑ ресурс пулма пултарать, вӑл сире хӑйӗн чӗлхе хӑнӑхӑвӗсене лайӑхлатма пулӑшать. Чӗлхепе улӑштарас енӗпе опытлӑ репетитор е партнер тупӑр, вӑл сире хӑвӑр калавӑра лайӑхлатма тата ҫӗнӗ словарь запасӗпе паллаштарма пулӑшӗ.
4. Час - часах калаҫӑр, практикӑра усӑ курӑр: кирек мӗнле чӗлхене те вӗрентмелли чи лайӑх меслет вӑл-ун ӑшне кӗрсе ларасси тата калаҫура мӗн май килнӗ таран ытларах усӑ курасси. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе усӑ курма е чӗлхе клубӗсене е занятисене ҫырӑнма май тупма тӑрӑшӑр.
5. Пултарулӑх мелне кӑтартӑр: пултарулӑх вӑй-хӑвачӗпе усӑ курӑр, сире малагассие вӗренме пулӑшакан хаваслӑ та интереслӗ занятисем шухӑшласа кӑларӑр. Сӑмахран, эсир ҫӗнӗ сӑмахсене вӗренме, чӗлхене хӑнӑхас тесе малагаси фильмӗсемпе телешоу курма, е хӑвӑр историсене е малагасири рэп-юрӑсене тума пулӑшакан карточкӑсем тума пултарнӑ пулӑттӑр.