Якутла Гуджаратсем Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Гуджарати вӑл-50 миллион ытла ҫын калаҫакан чӗлхе, пуринчен ытла инди штатӗнче Гуджарат. Ҫавӑн пекех союзлӑ дадрӑпа Нагар-Хавель территорийӗн официаллӑ чӗлхи, ҫавӑн пекех Даманпа Диу. Юлашки темиҫе вунӑ ҫул хушшинче гуджаратра калаҫакансен шучӗ диаспор шучӗ ӳснӗҫемӗн ӳссе пычӗ. Ҫавна пула хальхи вӑхӑтра предприятисемпе ытти организацисене вӑй-хӑват клиенчӗсен йышне ҫавӑрса илме пулӑшакан гуджарат чӗлхи ҫине куҫармалли пулӑшу ӗҫӗсен ыйтӑвӗ ӳсет.

Гуджарат ҫине куҫару пулӑшӑвӗсене акӑлчан е гуджаратри ытти чӗлхесенчи документсене, веб-сайтсене, аудио-видеоматериал куҫарӑвне кӗртеҫҫӗ. Куҫару процесӗ пӗр чӗлхерен теприн ҫине питӗ кӑткӑс тата темиҫе фактортан килет. Ҫак факторсенчен хӑшӗ-пӗрисем тӗллевлӗ аудиторие, тӗллеве, стильне, контекстне тата куҫару результатне кӗртеҫҫӗ.

Гуджарат ҫине куҫармалли пулӑшу ӗҫӗсемпе ытларах гуджаратра калаҫакан клиентсемпе хутшӑнма организацисемпе усӑ кураҫҫӗ. Сӑмахран, организацисем хӑйсен юридически контракчӗсене, маркетинг материалӗсене, продуктсемпе усӑ куракана гуджаратра ертсе пырас ӗҫе куҫарма пултараҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем культура уйрӑмлӑхӗсене, брошюрӑсене, электронлӑ кӗнекесене, информаци бюллетенӗсене тата вӗренӳ материалӗсене шута илекен реклама тума пултараҫҫӗ. Предприятисене те гуджаратра ӗҫлекенсемпе хутшӑнма юрать.

Куҫару пахалӑхне гарантилес тесен куҫаруҫӑсене гуджаратран явӑҫтармалла, вӗсем чӗлхене чӗлхе носителӗсем пекех ирӗклӗ пӗлеҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне, сирӗн бизнес пур тата эсир гуджаратпа калаҫакан пасарсене тухас тетӗр пулсан, сирӗн апат-ҫимӗҫсемпе пулӑшу ӗҫӗрсене тӗп-тӗрӗс куҫарнине ӗненмелле. Ку сирӗн пӗлтерӳ тӗллевлӗ аудиторие тӗрӗс ӑнланасса шантарать.

Гуджарат куҫарӑвӗнчен куҫарма пулӑшакан пулӑшу ӗҫӗсем ҫумне чылай организацисем те сӑмах-юмах куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсене тивӗҫтереҫҫӗ. Чӗлхе куҫарӑвӗн пулӑшӑвӗсене асӑннӑ сӑмахсен е калаҫусен, сӑмахран, харпӑр хӑй е телефон калаҫӑвӗсен куҫарӑвне кӗртеҫҫӗ. Тӑлмача йышӑнсан, вӑл акӑлчан чӗлхипе гуджарат чӗлхисем хушшинчи культурӑллӑ уйрӑмлӑхсене ӑнланса илме, ҫак икӗ чӗлхе хушшинчи коммуникативлӑ уйрӑмлӑха ҫӗнтерме пулӑшать.

Пӗтӗмӗшпе илсен, гуджаратра куҫару пулӑшӑвӗ организацисене чӗлхе барьерӗсене ҫӗнтерсе гуджаратра калаҫакан хӑйӗн клиенчӗсемпе тухӑҫлӑн ҫыхӑнса ӗҫлеме май парать. Ҫапла вара, эсир хӑвӑр бизнесӑра ҫӗнӗ рыноксене анлӑлатас е хӑвӑр клиентсемпе тӑван чӗлхепе хутшӑнас тетӗр пулсан, гуджарат чӗлхинчен куҫару пулӑшӑвӗ сире хӑвӑр тӗллевӗрсене пурнӑҫлама пулӑшать.

Хӑш ҫӗршывсенче гуджарат чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Гуджарати - индоари чӗлхи, инди штатӗнче Гуджарат ӳсет, ун ҫинче пуринчен ытла гуджаратра пурӑнакансем калаҫаҫҫӗ. Унта ҫавӑн пекех дамансемпе Диу, Дадрӑпа Нагар-Хавель ҫывӑхри союзлӑ территорисенче, Ҫавӑн пекех Махарштрӑпа Мадхья-Мӑн Аслашшӗсен хӑш-пӗр пайӗсенче калаҫаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех Пӗрлешӳллӗ Штатсенче, Пӗрлешӳллӗ Королевствӑра, Австралинче, Кӑнтӑр Африкӑра, Канадӑра, Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Азире тата ытти ҫӗршывсенче пурӑнакан инди экспатрианчӗсемпе нумай усӑ кураҫҫӗ.

Гуджарат чӗлхин историйӗ мӗнле?

Гуджаратин чӗлхи вӑрӑм та пуян истори пур, вӑл хӑйӗн тымарӗсемпе 2000 ҫула яхӑн каять. Ку индири индири ытти чӗлхесемпе те хиндипе тачӑ ҫыхӑннӑ индоарилле чӗлхе. Гуджарати-Индин хӗвеланӑҫ штачӗсенчен пӗри, Гуджаратӑн официаллӑ чӗлхи. Ку чӗлхери чи паллӑ литература произведенийӗсене пирӗн эрӑри 12 ӗмӗрте параҫҫӗ, хӑш-пӗр фрагментсем, тен, тата аслӑрах. Вӑхӑт иртнӗҫемӗн гуджарати, араб, перси, акӑлчан тата португали ҫӑлкуҫӗсен витӗмне шута илсе, тӗрлӗ ҫӑлкуҫсене эволюциленӗ, ҫӗнетнӗ. Гуджарати те суту-илӳ чӗлхипе калаҫма пуҫланӑ, мӗншӗн тесен Регион Гуджарат нумай суту-илӳҫӗ ҫурчӗ пулнӑ. Гуджарати литератури 19-мӗшпе 20-мӗш ӗмӗрсенче аталаннӑ, ун чухне ганди, Тагор тата Нарай пек паллӑ авторсем ҫак тапхӑрта чи паллӑ произведенисенчен хӑш-пӗр произведенисем тунӑ. Паян гуджаратра 65 миллион ытла ҫын калаҫать, вӑл тӗнчери тӑван чӗлхесем хушшинче сарӑлас енӗпе 26-мӗш вырӑн йышӑнать.

Гуджарат чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Махатма Ганди: Юрист, политикӑллӑ лидер тата профессиллӗ философ, Махатма Ганди Индин ирӗклӗхӗшӗн кӗрешес ӗҫре чи паллӑ ҫынсенчен пӗри пулнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл гуджарат чӗлхипе литературине аталантарма пысӑк витӗм кӳнӗ.
2. Десаи Морарджи: Морарджи Десаи Индин тӑваттӑмӗш премьер-министрӗн 1977 ҫултан пуҫласа 1979 ҫулччен постне йышӑннӑ. Вӑл та гуджарат чӗлхине аталантарассипе сарас ӗҫе чӗререн парӑннӑ.
3. Кави Кант: Кави Кант паллӑ гуджарат поэчӗ тата писателӗ пулнӑ, вӑл гуджарат чӗлхипе паллӑ кӗнекесем тата илемлӗ литература нумай ҫырнӑ. Вӑл гуджарат литературин чи пысӑк авторӗсенчен пӗри шутланать.
4. Кави Нармад: кави Нармад, нара Хемчандра пекех паллӑ Ҫын, гуджарат поэчӗ тата драматург пулнӑ, вӑл гуджарат литературин историйӗнчи чи пӗлтерӗшлӗ фигурӑсенчен пӗри шутланать.
5. Умашанкар Джуш: Умашанкар Джуш паллӑ гуджарат поэчӗ, романист, драматург, критик тата эссесист пулнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл гуджарат чӗлхипе литературине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.

Гуджарат чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Гуджарат чӗлхи - индоари чӗлхи, унӑн структури уҫӑмлӑ та уҫӑмлӑ. Вӑл хӑйӗн морфологи, синтаксис тата фонологи виҫӗ хутлӑ системипе палӑрса тӑрать. Морфологи енчен, гуджаратра паллӑ, паллӑ ячӗсем, местоименисем, глаголсем тата сӑмахӑн ытти пайӗсем пур. Глаголсен системи уйрӑммӑнах кӑткӑс тата глаголсен тата пулӑшу хатӗрӗсен нумай предпряженийӗсене хӑй ӑшне кӗртет. Гуджаратри Синтаксис субъект-объект-ГЛАГОЛ (SOV) тытӑмне тивӗҫтерет. Юлашкинчен, гуджаратин уйрӑм хупӑ набор пур, вӑл 32 фонтан тӑрать, малалла вара 9 пӗрремӗш уҫӑ сасӑллӑ тата 23 иккӗмӗш хут килӗшӳллӗ пайлама пулать.

Гуджарат чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Гуджаратра чи кирлӗ темиҫе сӑмах калама вӗреннинчен пуҫлӑр. Алфавитпа произведение вӗренмелли вӑхӑта сая ярӑр, мӗншӗн тесен гуджарати акӑлчан чӗлхипе танлаштарсан ытти правилӑсене тытса пырать.
2. Чӗлхене вӗренме пулӑшакан репетитора е чӗлхе йӑтса ҫӳрекене тупӑр. Ыйтусем ҫине хуравлама тата тӗп концепцисене ӑнлантарса пама пултаракан ҫын пурри питӗ усӑллӑ пулма пултарать.
3. Гуджарата вӗрентме пулӑшакан онлайн-инструментсемпе усӑ курӑр. Аудиоуркӑсем, текстсем тата упражненисем паракан ресурссем нумай.
4. Чӑн калаҫусенче хӑвӑр чӗлхӗре хӑнӑхтарӑр. Онлайн-чат ҫумне хутшӑнма е гуджаратра калаҫакан кофе ӗҫме хӑтланса пӑхӑр.
5. Кӗнекесене вулӑр, фильмсене пӑхӑр та гуджарат ҫинчи музыкӑна итлӗр. Ку сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшать.
6. Культурӑна тиенӗр. Гуджарат культурипе паллашни сире чӗлхе нюансӗсене хаклама пулӑшӗ.