Якутла Вьетнам Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Вьетнам чӗлхи-хӑйӗн алфавитӗпе, диалектсемпе тата грамматика правилисемпе, вӗсене куҫару валли чи кӑткӑс чӗлхесенчен пӗри тӑвать. Ҫавна май тӗрӗс куҫару шыракансен чӗлхепе культура нюансӗсене ӑнланакан профессиллӗ вьетнам тӑлмачне тара тытмалла.

Вьетнамра наци чӗлхине tinng Viat теҫҫӗ, ӑна "вьетнам чӗлхи"теҫҫӗ. Ку чӗлхен хӑйӗн диалекчӗсемпе акценчӗсен пысӑк наборӗ пур, вӗсем регион патӗнчен региона сарӑлаҫҫӗ тата чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе мар час-часах ӑнланӑва йывӑрлатаҫҫӗ. Вьетнам чӗлхинче хӑйӗн алфавичӗ пур, Ӑна che Quec nge тенӗ, е "Квак Нг Ҫырулӑхӗ" тенӗ, ӑна 17 ӗмӗрте чӗлхене латинла куҫарма миссионерсем туса хатӗрленӗ.

Вьетнам грамматики, ытти чӗлхесенчен чылайӑшӗ пекех, паллӑ правилӑсемпе конструкцисене пӑхӑнать. Глаголсен спряженийӗ вьетнам грамматикин пӗлтерӗшлӗ компоненчӗ пулса тӑрать, вӑхӑтсемпе туртӑмсем вара глаголӑн хальхи е пуласлӑхне палӑртаҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне вьетнам чӗлхинче паллӑ тата паллӑ ячӗсем те пур, ҫавӑн пекех сӗнӳ контексчӗпе килӗшӳллӗн улшӑнма пултараҫҫӗ. Предложенине кура чӗрчунсем тӗрлӗ пӗлтерӗшлӗ пулма пултараҫҫӗ.

Вьетнам чӗлхинче те идиом, сӑмах тата сӑмах нумай, вӗсене чӗлхепе культурӑна тарӑн ӑнланмасӑр куҫарма йывӑр. Сӑмахран, henh phic пуплеве акӑлчанла "телей" тесе куҫарма пулать, анчах ку чылай пысӑкрах — вӑл шалти канлӗх, равновеси, савӑнӑҫ тата ҫырлаху ҫитӗнӗвӗн шухӑшне кӗртет. Куҫару чӗлхипе пӗлтерӗве тӗп-тӗрӗс пӗлтерес тесен профессиллӗ куҫаруҫӑсен ҫак ҫӳхе уйрӑмлӑхсене ӑнланмалла.

Вьетнам чӗлхин тӗп куҫарӑвӗ ӗҫлӗ, юридически тата ытти документсем валли кирлӗ. Вьетнамскинчи квалификациллӗ профессиллӗ тӑлмача тара тытсан лингвистика нюансӗсене пурне те тупса куҫару чӗлхипе тӗп-тӗрӗс каласса шантарать. Вьетнамри опытлӑ тӑлмач пулӑшнипе кирек мӗнле текста та тӗп-тӗрӗс интерпретациленӗ, вулакансене вӑл мӗн пӗлтернине тата унӑн пӗлтерӗшне пӗтӗмӗшпех ӑнланса илме май панӑ.

Хӑш ҫӗршывсенче вьетнам чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Вьетнамский вьетнамӑн официаллӑ чӗлхи пулса тӑрать, Ун ҫинче австралинче, Камбоджӑра, Канадӑра, Францире, Германире, Лаосра, Филиппинӑра, Тайванра, Пӗрлешӳллӗ Штатсемпе китайӑн хӑш-пӗр пайӗсенче те калаҫаҫҫӗ.

Вьетнам чӗлхин историйӗ мӗнле?

Вьетнам чӗлхи австроази чӗлхин членӗ пулса тӑрать, Вӑл Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Азири тӗрлӗ регионсенче калаҫакан чӗлхесене кӗртет. Малтанах ку чӗлхе 9 ӗмӗр пуҫламӑшӗпе ҫыхӑннӑ тесе шутланӑ, анчах хальхи вьетнамский 17 ӗмӗр варринче ҫурҫӗрти вьетнамра каланӑ чӗлхе форминчен тухнӑ тесе шутлаҫҫӗ.
Вьетнам чӗлхи вӑл-тональ чӗлхе, вӑл сӑмахсен ҫӳллӗш шайӗпе тата сӑмахсен пӗлтерӗшне уйӑрса илме тӗслӗхпе (тӗслӗх шайӗпе) усӑ курнине пӗлтерет. Ҫавӑн пекех пӗр чӗлхеллӗ чӗлхе вӑл-нумай сӑмах пӗр сыпӑкран тӑнине пӗлтерет. Вьетнам чӗлхине модификациленӗ латин алфавитӗпе, чӑвашла паллӑ китай ҫырулӑхӗпе тата ч-мӗш номерлӗ япони кандзийӗн версийӗпе усӑ курса ҫырнӑ.
Вьетнамӑн, вьетнамӑн официаллӑ чӗлхи ӗмӗр-ӗмӗрех китай чӗлхине вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Кунта та франци, португали тата акӑлчан чӗлхисем вӑйлӑ витӗм кӳни сисӗнет. Паян вьетнам чӗлхинче виҫӗ тӗрлӗ ҫыру пур: официаллӑ ҫыру, литература ҫырӑвӗ тата калаҫу ҫырӑвӗ.

Вьетнам чӗлхине вӗренес ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Нгуен Ду (1766-1820): Чи Хаклӑ вьетнам поэчӗ, хӑйӗн эпикӑллӑ поэмипе "Киу Ҫинчен Калакан Юмах" паллӑ.
2. Фан Бай Чау (1867-1940): националистсен лидерӗ тата историк, ӑна хальхи вьетнам чӗлхине ҫыру вырӑнне туса хураҫҫӗ.
3. Хо Ши Мин (1890-1969): Вьетонсене 1945 ҫулта независимость патне Илсе Пынӑ та ҫӗршыв историйӗнчи чи паллӑ та витӗмлӗ фигура пулса тӑнӑ.
4. Трен Ким (1872-1928): паллӑ ученӑй тата патшалӑх деятелӗ, вьетнам историйӗпе культура енӗпе темиҫе паха ӗҫ авторӗ.
5. Фам Куанг Санг (1926-2011): поэт, литература критикӗ тата лингвист, вьетнам чӗлхине аталантарас тӗлӗшпе хӑйӗн пысӑк тӳпе хывнӑ.

Вьетнам чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Вьетнам чӗлхи-тональ чӗлхе, вӑл каланӑ сасӑран пӗр сыпӑках тӗрлӗ пӗлтерӗшлӗ пулма пултарнине пӗлтерет. Ку ҫавӑн пекех аналитика чӗлхи, ку сӑмахсем пӗчӗкрех единицӑсенчен (чи малтан грамматика пайӗсенчен тата сӑмахсен модификаторӗсенчен) тухнине пӗлтерет. Вьетнам чӗлхине латин алфавитӗпе усӑ курса, тонсене палӑртма хушса диакритика паллисемпе ҫырнӑ. Юлашкинчен, Вьетонсене китай культури вӑйлӑн витӗм кӳрет пулсан, калаҫмалли чӗлхе те китай чӗлхинчен вӗренсе тухнӑ нумай сӑмах пур.

Вьетнам чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Вьетнам чӗлхин курсне ҫырӑнӑр. Класс пӳлӗмӗнче преподавательпе кирек мӗнле чӗлхене те вӗренни лайӑхрах. Вӗрентӳ шайне тивӗҫлӗ квалификациллӗ класа, чӗлхе вӗрентекенсемпе вӗрентекенсене шырӑр.
2. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫнӑ чухне усӑ курӑр. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсене е чӗлхепе улӑштармалли ӗҫтешсене шырӑр, произведенире практикациленӗр, сӑмах запасне анлӑлатӑр.
3. Ресурссемпе усӑ курӑр. Кӗнекесемпе, аудиокурссемпе, онлайн-курссемпе тата ытти вӗренӳ материалӗсемпе усӑ курӑр, вӗсем сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗҫ.
4. Яланах итлӗр те вулӑр. Вьетнам радиостанцине час-часах итлеме е вьетнам чӗлхипе фильмсем пӑхма тӑрӑшӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе янӑранине хӑнӑхма пулӑшӗ. Кунсӑр пуҫне вьетнамри хаҫатсемпе литературӑна вулани сирӗн грамматикӑпа словарь запасне лайӑхлатать.
5. Пӗтӗмӗшле пуплевсене асра тытӑр. Вьетнам чӗлхинчи пӗрлехи пуплевсене асра тытни сире чӗлхе никӗсне хӑвӑрт вӗренсе ҫитме тата калаҫу ирттерме ҫӑмӑллатма пулӑшӗ.
6. Йӗркеллӗ пулӑр. Чӗлхене вӗренмелли вӑхӑт тата практика кирлӗ. Пӗр сехетре эсир ирӗклӗн калаҫасса ан кӗтӗр; ун вырӑнне кашни кунах темиҫе минут та пулин вӗренӳпе практикӑна пӑхса тухма тӑрӑшӑр.