Якутла Французла Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Франци - тӗнчери чи паллӑ чӗлхесенчен пӗри, ун ҫинче миллионшар ҫын пӗтӗм тӗнчипе калаҫать. Эсир студент, бизнесмен е ҫулҫӳревҫӗ пулсан та документсемпе ытти текстсене французла мӗнле куҫармаллине ӑнланса илмелле. Французла тӗрӗс куҫарма вӑхӑт сая ярсан, эсир ку чӗлхепе ҫӑмӑлтарах калаҫма пултаратӑр, сирӗн пӗлтерӗве лайӑх ӑнланнине ӗненӗр.

Французла куҫармалли майсем нумай. Малтанхи утӑмсенчен пӗри-эсир мӗнле текста куҫарма хӑтланнине палӑртасси. Сӑмахран, эсир кӗске статьяпа е кӗске пӗлтерӳпе ӗҫлетӗр пулсан, эсир онлайн-куҫару инструменчӗпе усӑ курма пултаратӑр, сирӗн сӑмахсене хӑвӑрт та тӗп-тӗрӗс французла куҫарма пултаратӑр. Онлайн-куҫару инструменчӗсенчен нумайӑшӗ тӳлевсӗр тата ансат, палӑртнӑ вӑхӑтра результачӗсем вара ҫав тери тӗрӗс пулма пултараҫҫӗ.

Анчах та эсир кӗнеке е пысӑк статья пек вӑрӑмрах документпа ӗҫлетӗр пулсан, ҫак ӗҫе пурнӑҫлама професси тӑлмачне тара илме май пуррине курма пултаратӑр. Профессиллӗ куҫаруҫӑсем хӑйсен облаҫӗнче нумай ҫул хушши опытлӑ, ҫавӑн пекех нюанс чӗлхине ӑнланнӑ чухне детальсене тимлӗ пӑхаҫҫӗ. Сирӗн текста тивӗҫлӗ грамматикӑпа синтаксиспа усӑ курса тӗрӗс куҫарнине вӗсем ӗненме пултараҫҫӗ.

Французла куҫарнӑ чухне шута илмелли тепӗр япала-куҫару чӗлхи. Хӑш-пӗр чухне эсир усӑ куракан француз сӑмахӗсемпе пуплевӗсем тӗрлӗ франкгоговори ҫӗршывсенче пӗр пек пӗлтерме пултараҫҫӗ. Сӑмахран, канадри француз чӗлхипе усӑ куракан хӑш-пӗр сӑмахсене французла куҫараҫҫӗ, унта франци, Бельги тата Швейцари пек ҫӗршывсенче калаҫаҫҫӗ. Малашне арпашӑнса каясран чӗлхе йӑтса ҫӳрекенпе ӑслӑн консультациленмелле е хушма тӗпчев ирттермелле, тӗллев аудиторийӗшӗн мӗнле куҫару юрӑхлӑ пулнине палӑртмалла.

Эсир мӗнле проектпа ӗҫленине пӑхмасӑр, хӑвӑр мӗн кирлине французла куҫарма вӑхӑт сая ямалла. Ку сирӗн ӗҫе оригинал чӗлхипе тӗп-тӗрӗс парасса, сирӗн сӑмахӑрсене тивӗҫлипе хисеплессе шантарать. Тепӗр тесен, сирӗн тӗллевлӗ аудитори сирӗн текста ӑнланмасан, сирӗн пӗтӗм йывӑр ӗҫӗр харама кайрӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче французла калаҫаҫҫӗ?

Французла Францире, Канадӑра (уйрӑмах Квебекра), Бельгире, Швейцарире, Люксембургра, Монакора Тата Пӗрлешӳллӗ Штатсен хӑш-пӗр пайӗсенче (уйрӑмах Луизианӑра) калаҫаҫҫӗ. Франци те африкӑри нумай ҫӗршывсенче анлӑ сарӑлнӑ, Алжир, Марокко, Тунис, Камерун тата Кот-Д-Ивуар.

Француз чӗлхин историйӗ мӗнле?

Франци чӗлхине Римлянсем усӑ куракан латин чӗлхинчен пуҫланӑ, Ӑна Юлий Цезарь Тата рим салтакӗсем Францие илсе килнӗ. Франксем, германи халӑхӗ, КУ района IV тата V ӗмӗрсенче ҫӗнсе илнӗ те франк халӑхӗ пӗлекен диалектра калаҫнӑ. Ҫак чӗлхе латыньпе хутӑшса кайнӑ та, паян старофранцилле пӗлнине туса хунӑ.
11 ӗмӗрте трувер (трубадура) поэзийӗ текен литература тӗсӗ ҫуралма пуҫланӑ, унта ҫӗнӗ сӑмахсем тата сӗнӳсен кӑткӑс тытӑмӗсем палӑрнӑ. Ҫырӑвӑн ҫак стилӗ Пӗтӗм Европа тӑрӑх сарӑлнӑ та часах паллӑ пулса тӑнӑ.
14-мӗш ӗмӗрте французсен придворнӑй чӗлхине официаллӑ йӗркепе пӗлтернӗ тата официаллӑ документсене йӗркелеме усӑ курнӑ. Буржуаллӑ класс та латынь вырӑнне французла калаҫма пуҫларӗ, вӗсен сӑмахӗсем чӗлхене витӗм кӳме пуҫларӗҫ.
1600-мӗш ҫулсенче чӗлхене пӗр стандартизациленӗ, формализациленӗ, ҫакӑ пире хальхи француз чӗлхи пачӗ. 17-мӗш ӗмӗрте чӗлхе тӗрӗс-тӗкел упрас тӗллевпе Француз академийӗ йӗркеленӗ, 18-мӗш ӗмӗрте Академи чӗлхепе мӗнле усӑ курмалли тата мӗнле ҫырмалли ҫинчен хӑйӗн пӗрремӗш сводне пичетлесе кӑларнӑ.
Француз чӗлхи паян та аталанать, ҫӗнӗ сӑмахсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсем ытти чӗлхесемпе культурӑсенчен килеҫҫӗ.

Француз чӗлхине вӗренес ӗҫе чи пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Франсуа Рабле (1494-1553): Восрожени тапхӑрӗнчи паллӑ писатель, француз чӗлхипе ҫӗнӗрен усӑ курни ҫырӑвӑн ҫӗнӗ стильне йӗркеленӗ тата француз чӗлхипе культурине сарма пулӑшнӑ.
2. Виктор Гюго (1802-1885): "Пӑрахӑҫланӑ", "Париж Турамӑшӗн Соборӗ" тата француз литературине популязациленӗ тата чӗлхине ҫӳлерех ҫӗклеме пулӑшнӑ ытти произведенисен авторӗ.
3. Жан-Поль Сартр (1905-1980): философпа писатель, французсен экзистенциализмне ӗҫе кӗртме пулӑшнӑскер, Францире тата Ун тулашӗнче шухӑшлавҫӑсемпе писательсен ӑрӑвӗсене витӗм кӳнӗ.
4. Клод Леви-Стросс (1908-2009): антрополог тата социаллӑ теоретик, франци культури ҫинчен нумай ҫырнӑскер тата структура тытӑмӗн теорине пысӑк тӳпе хывнӑскер.
5. Фердинанд де Сосюр (1857-1913): швейцарири лингвист тата хальхи лингвистикӑн ашшӗ, унӑн пӗрлехи лингвистикӑн витӗмлӗ курсне халӗ те вӗренеҫҫӗ.

Француз чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Француз чӗлхи-пысӑк инструкциллӗ тата йӗркеллӗ грамматика системипе темиҫе диалектран тӑракан роман чӗлхи. Вӑхӑтӑн кӑткӑс системи пур унӑн, вӑхӑтӑн-вӑхӑтӑн, ултӑ составлӑ системи нюанссене пӗлтерӗшлӗ, ҫавӑн пекех тайӑлу, условнӑй тайӑлу. Кун ҫумне, француз чӗлхинче те глаголӑн тӗп формисем, икӗ сасӑ, икӗ грамматика йӑхӗ тата икӗ число пур. Сӑмах предложенири сӑмахсене интонаципе килӗштерсе каланӑ чухне чӗлхе ҫирӗп йӗркесене тытса пырать.

Француз чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Ҫитес тӗллевсене лартӑр. Теприн ҫине куҫиччен малтан пӗр хӑнӑхӑва алла илме тӑрӑшӑр.
2. Француз чӗлхине вӗренме тытӑнӑр. Мӗн май килнӗ таран ытларах итлеме, вулама, пӑхма тата французла калаҫма тӑрӑшӑр.
3. Кашни кунах ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗренӗр. Карточкӑсем тӑвӑр та интервалсемпе тепӗр хут усӑ курӑр.
4. Калаҫакан француз чӗлхипе тӑтӑшах усӑ курӑр. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе хутшӑнӑр е веб-сайтсемпе практика валли усӑ курӑр.
5. Французсен культурипе паллашӑр. Ҫакӑ сире чӗлхине лайӑхрах ӑнланма тата ӑна ытларах хаклама пулӑшӗ.
6. Уншӑн савӑнӑр! Пултарулӑх тӗлӗшӗнчен пултарулӑх кӑтартӑр, йӑнӑшсем тӑвӑр, хӑвӑртан кулӑр, хӑвӑр мӗншӗн французла вӗреннине астӑвӑр.