Якутла Узбекла (кириллица) Куҫар

Якутски - Тӗрӗк чӗлхи, Унта Российӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫӗнче ҫур миллион ытла ҫын калаҫать. Чӗлхе нумай пулмасть официаллӑ йышӑну илнӗ пирки якутскинчен куҫару пулӑшӑвӗпе ҫыхӑннӑ чылай ыйту пур. Ҫак статьяра эпир якутла куҫарнин пӗлтерӗшне тата унран та пӑхса тухӑпӑр, ҫавӑн пекех ҫак процеспа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӑпӑр.

Якут чӗлхипе Российӑра ҫеҫ мар, Монголи, Китай тата Казахстан пек ҫӗршывсенче те калаҫаҫҫӗ. Ҫакӑ тӗнчери лару-тӑру якутла, ҫавӑн пекех ҫӗршывра та куҫарас ӗҫре кирлӗ пулнине пӗлтерет. Якутла куҫарас тӗп тӗллевӗ-тӗп халӑхсен тата ытти интересленнӗ енсен пӗр-пӗринпе хутшӑнассине ҫӑмӑллатас тесе чӗлхе пробелисене туллин пурнӑҫласси. Куҫарусем те ҫавӑн пекех массӑллӑ информаци тата культура хатӗрӗсемпе ҫыхӑннӑ юридически документсем, дипломати килӗшӗвӗсем, вӗренӳ материалӗсем, материалсем тата ытти документсем валли кирлӗ.

Ӗҫ якут чӗлхипе унран та куҫарас тесен хӑш-пӗр паха проблемӑсене асра тытмалла. Пӗрремӗшӗнчен, произведени проблеми пур. Якут чӗлхинче калаҫакан регионти диалекта пӑхӑнса сӑмахсен каларӑшӗнче уйрӑмлӑх пур. Ҫапла вара куҫаруҫӑсен ҫак регионти вариацисемпе паллашмалла, тӗп-тӗрӗс тивӗҫтермелле. Тата тепӗр проблема пулса тӑрать: чылай сӑмахсем хӑйсем усӑ куракан контект тӑрӑх темиҫе пӗлтерӗшлӗ. Ҫакӑ тӑлмачсене сӑмахӑн е пуплевӗн пӗлтерӗшне тӗрӗс палӑртма йывӑрлатать, ҫакӑ вара пушшех те кирлӗ ӗҫ тӑвать.

Якут чӗлхине тата унран куҫарнипе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсене пӑхмасӑрах ҫак процесс пӗлтерӗшне йышӑнмалла. Якут чӗлхи хӑйӗн сӑмахне малалла тӑснӑ май якутла та, унран та куҫарусен пахалӑхне тата тӗрӗслӗхне пысӑкрах пахалӑхпа тивӗҫтересси пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулса пырать. Культура хушшинчи ӑнӑҫлӑ диалогпа ҫыхӑнусене, уйрӑмах тӗп обществӑсен хушшинче, культура час-часах маргинализациленекен тӗп хутшӑнусене аталантарма пахалӑхлӑ куҫарусем пурнӑҫри пӗлтерӗшлӗ.

Хӑш ҫӗршывсенче якутла калаҫаҫҫӗ?

Якутла российӑра, Китайра тата Монголире калаҫаҫҫӗ.

Якут чӗлхин историйӗ мӗнле?

Якут чӗлхи - тӗрӗк чӗлхи, вӑл каспи чӗлхин ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ чӗлхисен ушкӑнӗпе ҫыхӑнса тӑрать. Ун ҫинче Саха Республикинче 500 000 яхӑн ҫын, Пуринчен ытла Лена шывӗпе унӑн юпписен бассейнӗнче калаҫаҫҫӗ. Якут чӗлхи литература историйӗ пуян, вӑл 14 ӗмӗр варринчи пӗрремӗш ҫыру литературине тухать. Якут литератури Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнчен Тата Вӑтаҫӗр Азирен суфи поэчӗсен, ҫавӑн пекех император Российинчи вырӑс писателӗсемпе авторӗсен пултарулӑхне вӑйлӑ витӗм кӳнӗ. Якут чӗлхинчи чи малтанхи ҫырусенче тӗн тексчӗсем пулнӑ, Коранпа Зулайх ҫинчен калакан легендӑри сыпӑксен куҫарӑвӗсене те кӗртнӗ.
Якутла ҫырнӑ малтанхи хайлавсем 19 ӗмӗр вӗҫӗнче пичетленсе тухнӑ: якут халӑхӗн кулленхи пурнӑҫӗ ҫинчен калакан сӑвӑсем, калавсемпе романсем. Якут писателӗсем те хӑйсен произведенийӗсенче колониализмпа кӗрешни, ҫӗпӗрти йӑлана кӗнӗ культура пӗлтерӗшне тата регионти пусмӑрти халӑхсен йывӑр лару-тӑрӑвне тӗпчеме пуҫланӑ. 1920-1930 ҫулсенче Якут чӗлхи Юрий Чегерев, Анатолий Каюов, Геннадий Титов тата Иван Тазетдинов пек писательсем ертсе пыракан литература ренессансне тӳссе ирттернӗ. Ҫак тапхӑрта якутла кӑларнӑ кӗнекесен шучӗ ҫивӗччӗн ӳсрӗ, ҫавӑн пекех правительствӑпа административлӑ документсенче ҫак чӗлхепе усӑ курни те ӳсрӗ.
Паян якут чӗлхи хӑй йӑтса ҫӳрекенсем хушшинче ҫӗнӗрен чӗрӗлсе тӑрасси пирки пӑшӑрханать, унта темиҫе ҫӗнӗ хаҫат-журнал пичетленсе тухать. Ҫавӑн пекех Раҫҫей тулашӗнче якут чӗлхине вӗренессипе кӑсӑкланать, мӗншӗн тесен темиҫе университет ку чӗлхепе курссем сӗнеҫҫӗ.

Якут чӗлхине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Юрий Николаевич Винокуров-лингвист, историк тата филолог; 2. Степан Георгиевич Островский – якут поэчӗ, драматург, прозаик тата тӑлмачӑ; 3. Олег Михайлович Беляев – якут литературоведӗпе публицист; 4. Лилия Владимировна Багаутдинова – якут фольклорисчӗ; 5. Кулине Чӑрӑш Павлова-лексикограф тата диалектологи тӗпчевҫи.

Якут чӗлхи тытӑмӗ мӗнле йӗркеленнӗ?

Якут чӗлхи тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет, вӑл ҫурҫӗрпе хӗвелтухӑҫ группӑн пӗр пайӗ пулса тӑрать. Ку агглютинативлӑ чӗлхе вӑл ҫӗнӗ пӗлтерӗшсемпе формӑсем тума пултаракан суффикссемпе усӑ курнине пӗлтерет. Якут чӗлхи пысӑк флексипе уйрӑлса тӑрать, ку вӑл сӑмахсем хӑйсен формине предложенире мӗнле усӑ курнине кура улӑштарнине пӗлтерет. Пурлӑх, местоименисем, паллӑ тата глаголсем вӗсен формине контекстран килет тесе палӑртма ыйтаҫҫӗ.

Якут чӗлхине тӗрӗс меслетпе мӗнле вӗренмелле?

1. Якут чӗлхи учебникӗн экземплярне е инструктор валли ертсе пымалли руководствӑна илӗр. Ҫак материалсенче илсе килнӗ уроксене туса хатӗрлени-чӗлхене лайӑхлатмалли чи лайӑх меслет.
2. Калаҫусемпе аудиторире практикӑра усӑ курӑр. Кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелли чи лайӑх меслет - ӑна май килнӗ таран ытларах практикацилемелле, ҫавӑнпа та хӑвӑрпа калаҫакан ҫынна тупма тӑрӑшӑр.
3. Якутла ҫырнӑ материала вуласа тухӑр. Ҫакӑ сире чӗлхе структурипе грамматикине ӑнланма пулӑшӗ.
4. Якутсен культурипе тата историйӗпе паллашӑр. Эсир ҫынсем ҫинчен тата вӗсен пурнӑҫӗ ҫинчен ытларах пӗлсен, ҫакӑ сире чӗлхене лайӑхрах ӑнланма пулӑшӗ.
5. Пӑхӑр та итлӗр якутски МИХӖСЕМ. Ҫак чӗлхепе усӑ курма пултаракан радиопрограммӑсемпе телешоусемсӗр пуҫне онлайн-ресурссем те нумай.
6. Якутие Кайса Килӗр. Регионта вӑхӑт ирттернӗ хыҫҫӑн эсир чӗлхене кӗрсе чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе калаҫма май илетӗр.

Узбек чӗлхи узбекистанӑн официаллӑ чӗлхи шутланать, унта 25 миллион ытла ҫын калаҫать. Ку тӗрӗк чӗлхи, ҫавӑнпа унта латиница мар, кириллица усӑ курать.

Узбек чӗлхинчен ытти чӗлхесене куҫарасси кӑткӑс пулма пултарать, мӗншӗн тесен грамматикӑпа синтаксис узбек чӗлхипе акӑлчан, испани тата европӑри ытти чӗлхесемпе усӑ куракан чӗлхесенчен питӗ уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Тӑлмачсен специализациленӗ терминологипе час-часах усӑ курма тата узбек культуринчи сӑмахсен тата сӑмахсен конкретлӑ пӗлтерӗшӗсене уйрӑмах тимлеме тивет.

Ҫакна палӑртмалла: кириллица темиҫе символран тӑрать, вӗсенчен хӑшӗ-пӗрисем узбек чӗлхипе, вырӑсла калаҫнипе танлаштарсан, тӗрлӗрен калаҫҫӗ. Сӑмахран, кириллицӑн "У" саспаллине узбекла "о" тесе калаҫҫӗ, ҫав вӑхӑтра ӑна вырӑсла "оо"теҫҫӗ. Ку уйрӑмах кирлӗ самант, мӗншӗн тесен узбекскинчен акӑлчанла куҫарнӑ чухне ӑна асра тытмалла, мӗншӗн тесен сӑмахсем тӗрӗс мар калани пысӑк йӑнӑшсем патне илсе ҫитерме пултарать.

Узбекларан акӑлчанла куҫармалли тепӗр ыйту чӗлхе тытӑмӗ тата стилӗ пулма пултарать. Узбек чӗлхи час-часах акӑлчан чӗлхинчен уйрӑм предложени тытӑмӗпе усӑ курать, ҫавӑнпа та тӑлмачӑ, букварьлӗ куҫару ҫине шанмасӑр, пӗлтерӳ пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс пӗлтернине шансах тӑмалла.

Юлашкинчен ҫакна асра тытмалла: Узбекистанпа ытти ҫӗршывсем хушшинчи культурӑллӑ уйрӑмлӑхсене пула хӑш-пӗр терминсемпе сӑмах ҫаврӑнӑшӗсем акӑлчан чӗлхипе эквивалентсем пулмасан та пултараҫҫӗ. Ҫак сӑлтавпа тӑлмачӑн узбек культурине, ҫавӑн пекех унӑн регионти диалекчӗсене тарӑн ӑнланмалла, куҫару пуҫламӑш пӗлтерӗшӗн пӗлтерӗшне тӗп-тӗрӗс пӗлтернине шанмалла.

Ҫапла вара узбекла куҫарни-ятарлӑ пӗлӳ, хӑнӑху тата тӗп-тӗрӗслӗхе тивӗҫтермелли детальсене пысӑк тимлӗх кирлӗ кӑткӑс задача. Анчах тӗрӗс пынӑ чухне професси тексчӗ тӗп-тӗрӗс куҫару илме пулать.

Хӑш ҫӗршывсенче узбек (кириллица) чӗлхипе калаҫаҫҫӗ?

Узбек чӗлхипе (кириллица) ытларах Узбекистанпа Таджикистанра калаҫаҫҫӗ, Афганистанра, Кыргызстанра Тата Казахстанра сахалрах калаҫаҫҫӗ.

Узбек (кирилл чӗлхин) историйӗ мӗнле?

Узбек (кириллица) - тӗрӗк чӗлхи, вӑл чӗлхепе ытларах Узбекистанра тата Пӗтӗм Вӑтаҫӗр Азире калаҫаҫҫӗ. Ку Вӑл узбекистанӑн официаллӑ чӗлхи, унта регионти ытти нумай этникӑри кӗҫӗнлӗхсем те калаҫаҫҫӗ. Ҫак чӗлхе VIII ӗмӗрте тӗрӗк чӗлхипе, карлуксем, усунсем тата ытти ӑратлӑ ушкӑнсем калаҫнӑ ЧӖЛХЕПЕ тухса каять. IX ӗмӗр хушшинче акӑлчан чӗлхи регионта паллӑ пулнӑ, темиҫе ҫӗр ҫул иртсен тӗрӗк чӗлхипе чылай хӗсӗнсе тухиччен вӑл регионта паллӑ пулнӑ.
14 ӗмӗрте "Узбекистан" терминпа пӗрремӗш хут турккӑсен куҫса ҫӳрекен йӑхӗсен ушкӑнӗ пулнине палӑртма усӑ курнӑ. "Узбек" тата "Узбег" терминсемпе кайран ҫак ӑрусемпе чӗлхесене палӑртма усӑ курнӑ. Ҫак чӗлхе ӗмӗр-ӗмӗр аталаннӑ, юлашкинчен эпир паян пӗлекен хальхи узбек чӗлхи пулса тӑнӑ.
16-мӗшӗнчен пуҫласа 19-мӗш ӗмӗрччен перси регионта литература чӗлхипе доминацилекен ҫын пулнӑ. 20 ӗмӗр пуҫламӑшӗнче персипе араб ҫыххипе пӗрлех хальхи узбек чӗлхине аталантарма пулӑшакан латин алфавитне хута янӑ. Совет Союзӗ Центральнӑй Азие тӗрӗслеме тытӑнсан, кириллица латиницӑна официаллӑ ҫыру вырӑнне улӑштарнӑ, паян узбек чӗлхин тӗп ҫырулӑхӗ пулса юлать.

Узбек (кириллицине) аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ топ-5 ҫынна кам кӗрет?

1. Наримон Умаров-писатель, ученӑй тата совет лингвисчӗ 2. Мухаммад Салих-узбек писателӗпе поэчӗ 3. Абдулла Курбонов - драматург тата театр режиссерӗ 4. Абдулла Арипов-поэт тата прозаик 5. Мирзахид Рахимов-писатель тата политика деятелӗ

Узбек (кириллла) чӗлхин структури мӗнле йӗркеленнӗ?

Узбек чӗлхине кириллица ҫырнӑ, тӗрӗк чӗлхин ҫемйине тивет. Ку чагатай, вӑтам ӗмӗрти тӗрӗк чӗлхин тӳрӗ йӑхӗ, вӑл Пӗтӗм Вӑтам Азипе Тата Ҫывӑх Хӗвелтухӑҫӗнче усӑ курнӑ. Чӗлхере сакӑр уҫӑ сасӑ тата 29 хупӑ сасӑ, ҫавӑн пекех тӗрлӗ дифтонгсем. Ку агглютинативлӑ чӗлхе, унта уйрӑм сӑмахсем нумай аффикс тытма пултараҫҫӗ, вӗсем пӗлтерӗшне чылай улӑштараҫҫӗ. Сӑмах йӗрки яланах ҫапла: субъект-объект-глагол, сӗнӳсене вара пайӑн-пайӑн палӑртаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех пысӑк статуслӑ ҫынсене чӗнсе каланӑ чухне хисеплӗ калаҫусен системи пур.

Узбек (кириллла) чӗлхине мӗнле тӗрӗс вӗрентмелле?

1. Тӗпрен пуҫлӑр. Алфавит вӗренӗр, мӗншӗн тесен ку кирек мӗнле чӗлхене те вӗренмелле. Кӗнекесене вулӑр та узбекри кириллицӑри фильмсене пӑхӑр, ку сире пур персонажсене те астуса юлма пулӑшӗ.
2. Грамматикӑна вӗренӗр. Онлайн-курс витӗр тухӑр е грамматика правилисене пӑхса тухӑр та вӗсенчен чи сарӑлнӑ тата чи кирлӗ правилӑсене вӗренӗр.
3. Хӑвӑр произведенипе аудиторин хӑнӑхӑвӗсемпе ӗҫлӗр. Узбекри кириллицӑна ӑнланас тесе, подкастсемпе ытти аудиоклипсем те итлӗр. Вӗсем мӗнле каланине лайӑхрах ӑнланас тесе, кашни сӑмаха сасӑпа калӑр.
4. Чӗлхе йӑтса ҫӳрекенсемпе усӑ курӑр. Узбекри кириллицӑра калаҫакан тус тупма тӑрӑшӑр е Чӗлхене вӗренмелли приложенисенче Вӗренӗр, Вӗсем Сире чӗлхе носителӗсемпе хутшӑнма май параҫҫӗ.
5. Кашни кунах ҫӗнӗ сӑмахсемпе пуплевсене вӗрентӗр. Блокнот кӗнеки уҫӑр е Словарь запасне кӑсӑклӑ тӗпчесе вӗренмелли Duolingo Тата Memrise йышши приложенисемпе усӑ курӑр.
6. Ытти ресурссемпе усӑ курӑр. Узбекри кирилл чӗлхипе культурине лайӑхрах ӑнланма пулӑшакан кӗнекесемпе тата веб-сайтсемпе усӑ курӑр, ВӖСЕМ BBC Uzbekistan тата узбекла портал пек.