Томтор Мари Валлийскай Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Валлийскай тылтан тылбаас-Уэльс нэһилиэнньэҕэ, английскай тылга уонна кини тас өттүгэр бодоруһууну хааччыйар дьоһун суолталаах көмө. Бу-английскай тыл обществотын да, Уэльс уопсайынан да дьоһуннаах өттө.

Европаҕа биир кырдьаҕас тыыннаах тыл быһыытынан Англия тыла баай нэһилиэстибэлээх, харыстабыллаах уонна ытыктабыллаах буолар. Английскай уонна да атын тылларга тылбаастанар тылбаастар, валлийскай тылы илдьэ сылдьааччылар аан дойду нэһилиэнньэтин сорҕото хаалыахтарын сөп, кинилэр төрөөбүт тылларыгар кыаллыбат информацияҕа уонна матырыйаалларга тэҥҥэ киириэхтэрин сөп.

Английскай тылга тылбаас сулууспатын таллаҕына, талбыт хампаанньаҕыт английскай тылга тылбаастанар уопуттаах диэн бэлиэтиэххэ наада. Оттон ханнык баҕарар тылбаасчыт салайар уоргаҥҥа регистрацияламмытын, тылбаас үрдүк стандартын мэктиэлиирин өйдүүр наадалаах.

Английскай тылы кытта тылбаасчыт наадалаах квалификациялаах уонна уопуттаах буолуутун атын тылынан уонна төттөрүтүн итэҕэйэрэ улахан суолталаах. Ити ханнык да сыыһа- халты куоттарыа эбэтэр сыыһа- халты куоттарыа, ону тэҥэ саҥа валийскай терминологияны туһаныы чуолкай буоларын хааччыйыа.

Дьыала валлийскай тылтан тылбаасчыт көрдөөһүҥҥэ тиийдэҕинэ элбэх дохуоттаах хампаанньалар уонна өҥөлөр бааллар. Маҕаһыыннарга сылдьан сыанаҕа уонна хаачыстыбаҕа саамай сөптөөх сыһыаны ыларгытын, ону тэҥэ квалификацияны, репутацияны ханнык баҕарар тылбаасчыт бэрэбиэркэлиирин итэҕэтиилээхтик көрөҕүт улахан суолталаах.

Тылбаастарга эбэн эттэххэ, английскай тылбаас компаниятын соруйуон сөп ханнык баҕарар эбии өҥөнү көрүөххэ наада. Холобур, үгүс хампаанньалар үлэҕэ эбэтэр дьыалабыай сурутууга ылсан, туох да уһулуччулаах кэпсэтиигэ докумуоннары ыыттаххытына, төһөнөн уһулуччу кээмэйдээх өҥөнү оҥорорго этии киллэрэллэр.

Тиһэҕэр, английскайы кытта тылбаас-бу-валлийскай тыл носителям влийского языка в полное позволяется с окружающим миром, для точно и качества их языка. Эрэллээх уонна уопуттаах тылбаасчыт английскай тылга бары докумуоннар сөптөөх ытыктабылынан сыһыаннаһалларын кыһамньылаахтык көрөр.

Ханнык дойдуларга валлийскай тылынан саҥаралларый?

Английскай тылга сүнньүнэн Уэльсэҕэ этиллэр эрээри, сорох английскай тыл Англияҕа, Шландияҕа, Ирландияҕа уонна да атын дойдуларга баар.

Валлийскай тыл историята хайдаҕый?

Английскай тыл биһиги эрабыт 43 сылыгар Римҥэ диэри Британия тылыттан, тылыттан тахсыбыт диэн ааҕыллар. 6- с үйэ бүтүөр диэри поэзияҕа, литератураҕа туттуллар былыргы дневеллскэй поэзияҕа кубулуйда. Орто английскай тыл 12-16 үйэлэргэ тэнийэн, кэннилэриттэн билиҥҥи валлийскай тыл 15-16- с үйэлэргэ тэнийдэ. 1993 с. английскай тыл туһунан сокуон Уэльсэҕэ официальнай статус бэриллибитэ уонна билигин валлийскай тыл тутааччыларын 20 %- тан тахса %- на кини дьиэтин туһаналлар.

Английскай тылы үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Сибэтиэй Давид (Оксана 500 г. Н. э.): Сибэтиэй Покровскай Уэльс уонна хас да манастыырдары төрүттээччи, киниэхэ валлийскай тылы уонна кини литературатын тарҕатыыга көмө буолар.
2. Уильям Слсбери (1520-1584): английскай тылдьыттартан биирдэстэрэ, английскай уонна валлийскай тылларга тылдьыт (1547) бэчээттэппитэ уонна валлийскай тыл стандартизированнай көрүҥүн оҥорууга уонна аттаран туруорууга улахан оруолламмыта.
3. Дафид нанмор (1700-1766): сабыдыаллыыр поэт, кини английскай ааптардар айымньыларын английскай тылынан тылбаастаан английскайдыы литератураны тэрийэргэ көмөлөспүтэ.
4. Леди Шарлотт Гес (1812-1895): кини "Кабиногон"диэн аатырбыт валлийскай остуоруйаларын хомуурунньугун тылбаастарынан биллэр.
5. Льюис (1893-1985): уһулуччулаах валлийскай поэт, драматург уонна политическай активист, валлийскай тыл уонна культура статуһун үрдэтиигэ сүрүн өрүттээх этэ.

Валлийскай тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Английскай тыл кельт тылларын Бритт салаатыгар сыһыаннаах. Бу тыл үрдүк флексиялаах, туохтуур икки форматын ордук дьүөрэлиир уонна ис хоьоонноох тыллар бааллара ордук кэрэхсэбиллээх. Валлийскай ис номохторо (эр киһи, дьахтар уонна орто биис уустара), ону таһынан ахсааннара (биирдиилээн уонна элбэх ахсааннаах чыыһылалар) бэлиэтэнэр. Валлийскай тыл туохтуурдара аҕыс бириэмэлээх уонна түөрт аспект баар, ааспыт уонна ааспыт бириэмэ суох.

Английскай тылы саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Начинается с языкового курса – онлайн курс, книга или даже занятие В местном колледже или общественной группе, ученики является лучшим ньымом валийского языка.
2. Валлийскай тылы туттааччы доҕотторун-илдьэ сылдьыаххытын сөп, ону кытта тыл сөптөөх үөрэтиигэ тугунан да сыаналаммат суолталаах.
3. Валлийскай музыканы истиҥ уонна английскай телевидение - истии уонна билии-английскай тыл муннуктарын кытта киинэни көрүү, тылы сөпкө саҥарыы, ону тэҥэ аҕыйах саҥа тылы үөрэтиигэ көмөлөһүө!
4. Английскай тылынан кинигэлэри уонна хаһыаты ааҕыҥ-тыл саппааһын байытарга үчүгэй уонна английскай тыл хайдах үлэлиирин өйдүүр ордук.
5. Культураҕа тирэҕириэххит-английскай тыл культураҕа бигэтик турунуоххут, онон Уеьээ Булуугэ уонна кини дьикти музыкаҕа, фестивалларга, куукунаҕа уонна мероприятиеларга киирэн дуоһуйуоххут.