Томтор Мари Исландскай Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Исландия - аан дойдуга билиҥҥэ диэри тыллаах- өстөөх биир саамай былыргы тыллартан биирдэстэрэ, Исланд норуотун культуратын уонна уратытын үйэтитэргэ көмөлөспүтэ. Онон исландецтары кытта исландецтары кытта бодоруһар, сөпсөһөр, Исландия тылыгар тылбаас эрэллээх уонна чуолкай сулууспалааҕа улахан суолталаах.

Тыл нюйстарын профессиональнай исландецтар билиилэринэн, син балачча уустук сорук буолуон сөбүн өйдүүллэр, тоҕо диэтэххэ, Исланд тыла дьүөрэлии, ол гынан баран, швед уонна норвежскай курдук атын скандинав тыллартан уратылаах. Диалект эмиэ Исландия араас регионнарыгар араастаһыан сөп, ону тыл тумус туттар киһитигэр өссө ыарахан гынар. Үчүгэй тылбаасчыт тиэкис ис хоһоонун эрэ буолбакка, ханнык баҕарар культурнай эбэтэр региональнай декстарга сыһыаны үөскэтэр туһугар кыһаллар.

Кэлиҥҥи сылларга Исландия идэтийбит өҥөлөрө улам кыччаан иһэр. Тылбаас бюрота билигин Исландия аудиториятын кытта бодоруһар баҕалаахтарга суругунан, веб- сайт докумуоннарын уонна веб- сайт көмөтүнэн, видео уонна аудиозаписи көмөтүнэн бодоруһар өҥөлөрү оҥорор. Маннык өҥөлөр ордук аан дойду таһымыгар үлэлиир компанияларга чопчу уонна кырдьыктаах тылбаас наада.

Ол эрээри Исланд тылын тылбаастааһыҥҥа идэтийбит өҥөлөр исландскай тылга эбэтэр киниттэн сиэттэрэн информацияны биэрэргэ көдьүүстээхтэр. Холобур, Исланд тылыгар суруллубут кинигэлэр уонна рукопистар ордук киэҥ аудиторияҕа көһөрүөхтэрин сөп. Онно ханыылыы, Исландия айымньылара Исландия тылынан тахсар кыахтаахтар, кинилэр литератураҕа, сонуннарга уонна идеяларга аан дойду үрдүнэн киирэллэригэр кыах биэрэллэр.

Уопсайынан, Исланд тылын кытта тылбаас профессиональнай өҥөлөрө Исланд тылын уонна глобальнай аудиторияны илдьэ сылдьааччылары кытта быстыспат сибээһи хааччыйаллар. Ол курдук, ити өҥөлөр Исландия аудиториятын кытта ыкса бодоруһар баҕалаахтар ханнык баҕарар киһиэхэ тиийимтиэ буолар.

Исланд тыла ханнык дойдуларга этиллэрий?

Исландияҕа Исландияҕа эрэ сыһыаннаах дииллэр эрээри, Хотугу Америкаттан сорох иммиграннар иккис тыл быһыытынан туһаналлар.

- Исланд тылын историята хайдаҕый?

Исланд тыла-былыр былыргыттан, билиҥҥи уонна билиҥҥи исландецтары кытта ыкса ситимнээх хотугу Германия тыла. Бу аан бастаан исландинав тылынан суруллубут Исландия саҕахтарыгар 12- с үйэҕэ бэлиэтэммит.
14- с үйэҕэ Исландия доминующайа буолбут уонна былыргы грамматика уонна тылдьыт саппааһын сайыннаран, бэйэтин былыргы силистэриттэн арахсан барбыта. Бу процесс 1550 с. реформаны кытта түргэтээбитэ, лютеранство Исландияҕа доминирующай буолбутугар, Кычкиннар датскай уонна немецкэй тыллартан итэҕэл тиэкистэрин сыымайдаабыта, кинилэр букатыннаахтык уларыйбыта.
19- с үйэҕэ Исландия индустриализированнай буолан, английскай уонна датскай тыллартан сорох тыллары тылбаастаабыта. Тылы стандартизациялааһын иһин хамсааһын 20 үйэ саҥатыгар саҕаламмыта, 1907-1908 сс. таба суруйуу бастакы реформаларыттан саҕаламмыта. Ити 1908 сыллаахха Исланд тылын (исленскай) биир стандартнай Исландия (исландскай) оҥорорго, салгыы реформалары оҥорорго кыаҕы биэрбитэ.
20- с үйэ бүтүүтэ тыл аныгы киирии тыллары уонна тиэрминнэри киллэрэн, ону тэҥэ феминистскай хамсааһыннары суруйууга гендернэй- нейтральнай тиэрминнэри киллэрии өссө улахан уларыйыылар таҕыстылар. Билигин Исланд тыла билигин да сайдар уонна уларыйар, уларыйар уонна тулалыыр эйгэни көрдөрөр саҥа тыллары сыыйа сайыннаран иһэр.

Исланд тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Снри Струлусон (1178-1241): Лэгэнтэй Исландия поэта, историк уонна политик, айар үлэтэ Исландия тылыгар уонна литературатыгар дириҥник сабыдыаллаабыт.
2. Йонас Хальгримссон (1807-1845): Исландия билиҥҥи Исландия поэзиятын аҕатын үгүстүк ааттыыр исландскай поэт. Кини лирическэй айымньылара аныгы Исланд тыла үөскээн, саҥа тыллары, тиэрминнэри киллэрбиттэрэ.
3. Йон Арнасон (1819-1888): Исланд тылын бастакы сүһүөх тылдьыта уонна бэчээттэппитэ уонна бэчээттэммитэ.
4. Иэйн Бенедикссон (1864-1940): билиҥҥи Исландия литературатын төрүттээбит уонна инникитин норуот культуратын элеменнэрин киллэрбит биллэр Исландия суруйааччыта уонна поэт.
5. Класс фон Зек (1861-1951): немец лингвиһэ, ким бастакынан Исланд тылын бары ымпыктаан- чымпыктаан суруйтарбыт уонна атын Герман тыллары кытта тэҥнээбит.

Исланд тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Исланд тыла - бу былыргы скандинавияттан төрүттээх, дойдуга бастакы скандинавскай бөһүөлэктэр тылларыттан тахсыбыт хотугулуу- Илиҥҥи Германия тыла. Тыл структурата германскай силистээх- мутуктаах; онно субъект тыл бэрээдэгэ туһаныллар, ону тэҥэ күүстээх флективнай морфология. Кини эмиэ үс көлүөнэ (эр киһи, дьахтар уонна орто биис ууһа) уонна түөрт түһүк (ааттаах- суоллаах, арыгылаах, төрүт түһүк) бааллар. Онно Исландия Исландия баарын, туохтуурдарын уонна даҕааһын ааттарын икки араас көрүҥнээх: соҕотох уонна элбэх ахсаан. Ону таһынан Исландия тылыгар тарҕаммыт уонна ахсааны, падежтары, билгэлээһиннэри уонна бас билиилэри көрдөрөр.

- Саамай сөптөөх ньыманан Исланд тылын хайдах үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Үөрэххэ эбэһээтэлистибэни ылыҥ: тыл үөрэтэригэр төһө бириэмэни аныыргытын быһаарыҥ, ону бэйэҥ анааҥ. Реалистическай сыалы- соругу туруоруҥ, холобур, күн аайы саҥа тылы эбэтэр грамматическай быраабыланы үөрэтиҥ эбэтэр исландскай тылынан кинигэттэн страницаны ааҕарга дьулуһуҥ.
2. Найдите ресурсы, которые подходят именно вам: В Интернете доступно множество ресурсов, которые вы можете использовать для улучшения своего опыта обучения. Баҕар, тыл грамматическай тутулугар болҕомто ууруллар уонна аудиозаписи эбэтэр видеозаписи практикатыгар аудирование уонна айымньы практикатын туһанарга туһалаах буолуо этэ.
3. "Тылга эрэллээх буолуҥ, үөрэммиккитин умнумаҥ, хайаан да практикаланыҥ", - диэн өрүү үөрэтэ сылдьыҥ. Онлайн-занятиеҕа суруллуоххутун, онлайн сэһэргэһээччитин эбэтэр доҕотторун кытта тэпсиэххитин сөп этэ.
4. Исландия культуратыгар тирэҕириэҕиҥ: Исландия киинэлэрин уонна тэлэбиидэнньэлэри ааҕыы, Исландия кинигэлэрин уонна сурунаалларын ааҕыы, ону тэҥэ Исландия культураларын кытта билсиһии ураты ньымалара.
5. Мантан дуоһуйууну ылыҥ: тылы үөрэтии дуоһуйууну тиэрдиэхтээх! Хас да Исландия түргэнин боруобалааҥ, идиом эбэтэр онлайн тылларыгар оонньооҥ.