Томтор Мари Япония Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Японияҕа да, тас дойдуларга да тылбаас элбэх предприятиеларга уонна тэрилтэлэргэ улахан суолталаах процесс буолар. Уопсай нэһилиэнньэни кытта 128 мөлүйүөнтэн тахса Япония аан дойду экономикатын улахан кээмэйинэн онус миэстэни ылар уонна аан дойду биир саамай сайдыылаах рыногынан буолар, кини аан дойду бизнеһигэр дьоһун оонньооччунан буолар.

Онон Японияҕа бизнеһи ыытар баҕалаах үгүс компаниялар идеяларын олохтоох аудиторияҕа диэри чуолкайдык тиэрдэллэригэр эрэнэллэр. Бырайыакпыттан көрөн, дьыала хантараактарын, салалтатын, реклама матырыйаалларын эбэтэр веб- сайт тутуутун курдук докумуоннары киллэриэххэ сөп.

Дьыала тылбаасчыт талыытыгар тиийдэҕинэ хас да сүрүн элеменнэри учуоттуохха наада. Бастатан туран, кинилэр Япония да, английскай да тыллары көҥүл бас билэллэрин, аан дойду бизнеһин улахан чааһа буолар диэн итэҕэйиэххитин баҕараҕыт. Ону таһынан Японияҕа тылбаас икки култуураны уонна сатабылы хас биирдии тылы көдьүүстээхтик туһанар кыаҕы биэрэр. Ону тэҥэ тылбаасчыт уонна кинини билиһиннэрэр предмети учуоттуур суолталаах.

Тылбаасчыт араас көрүҥүн уонна выбору кытта билсиигэ эбии үлэ толоруллуохтаах кэмин- кэрдиитин уонна ресурсаларын ахсаанын быһаарар наадалаах. Ыгыллыбыт болдьох чугаһаан эбэтэр элбэх матырыйаалы көһөрүү эрэйиллэр буоллаҕына, баҕар, Япония тылын этээччилэр хамаандаларын проект биэрэллэрэ ордук. Ити кэмчилээһин эрэ буолбакка, ылыллар бородууксуйа хаачыстыбата эмиэ быдан үрдүк буолуоҕа.

Дьэ, дьоппуоннуу тылбаас эрэ буолбатах диэн өйдүүр наадалаах. Тылбаас икки култуураны ситиһиилээхтик өйдүүрүн, чопчу быһаарарын ситиһэр. Онон Япония ырыынагар тахсарга дьулуһар компаниялар тус сыаллаах аудиторияҕа сэҥээриини таһааралларыгар эрэллээх өҥөлөрү инвестициялааһын наада.

Ханнык дойдуларга японскай тылынан саҥаралларый?

Японияҕа сүрүннээн Японияҕа этэллэр, ол эрээри манна Тайвань, Соҕуруу Корея, Филиппина, Палаау, Хотугу Марианскай арыылар, Микронезия, Гавайи, Гонконг, Макао, Илиҥҥи Тимор, Бруней уонна Гава курдук холбоһуктаах Штаттар сорҕолоро бааллар.

Япония тылын историята хайдаҕый?

Япония тылын историята олус уустук уонна элбэх омук. Билиҥҥи дьоппуоннуу санатар тыл туһунан эрдэтээҥи суруктар биһиги эрабыт 8 үйэтигэр киирэллэр. Ол эрээри, бу тыл Японияҕа былыргыттан баара, арааһа, дземон норуота диэн тылбыт тылыттан сайдыбыта буолуо.
Япония тыла Кытай лиэксикэтэ (794-1185) киирэригэр Кытай лиэксикэтэ, сурук- Бичик тиһигэ киирэригэр тирэҕирэн, улахан сабыдыаллаах этэ. Эдо (1603-1868) диэн тыл грамматика отчуотунай набордарын уонна сурук- Бичик тиһигин кытта бэрт дьикти кэпсэтии көрүҥүн оҥорбута.
19- с үйэ устатыгар правительство арҕаа тыллары уонна сорох Япония тылларыгар кубулутуу бэлиитикэтин биир сомоҕо буолан английскай тылтан киирии тыллар суотугар иҥэн- тоҥон киириилэрин суотугар ыытара. Бу процесс салгыы 21- с үйэҕэ да салҕанан, бу сырыымчык японскай тыл форматын үөскэтэн, лиэксикэ уонна лингвистическэй уратылара олус уратылаахтар.

Саха тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Кодзиктар-Япония тылыгар биир былыргы сурук- Бичик докумуоннарыттан биирдэстэрэ, дьоппуон эрдэтээҥи мифологиятыттан мифтэр уонна легенд хомуурунньуктара буолар. Кини 7- с үйэҕэ ясумаро оҥоһуллан Япония тылын сайдыытыгар улахан суолтата суох суураллыы буолар.
2. Принцибин Шот Ботоку Тайшаны (574-622) Таша буддизмы Японияҕа тарҕатыыны, Японияҕа сурук бастакы тиһигин ырытан оҥорууга уонна Кытай иероглифтарын тыла киириини көҕүлүүр туһунан суруллар.
3. Саха тылын кодексациялыырга уонна кини суругун оҥорорго көмөлөспүт тылларын- өстөрүн, грамматикатын кэккэ учуонайдара (710-784) тылдьыты уонна грамматиканы оҥорбуттара.
4. Муссаки Сикибу-Муссаки Сикибу аан дойду аатырбыт суруйааччыта (794-1185) этэ уонна кини үлэлэрэ Япония тылын уонна литературатын популяризациялааһыҥҥа көмөлөспүттэрэ диэн ааҕыллар.
5. Хакуун өрүс – Хакуун өрүс (1199-1286) камакур кэмигэр (1185-1333) Кытай тылыгар олоҕурбут манъеган суругун системата ордук тарҕаммытынан биллэр. Бу система канаан сүһүөхтэрин туһаныыны киллэрэн туран японскай тыл эволюциятыгар сабыдыаллаабыта.

Япония тылын структурата хайдах оҥоһуллубутай?

Япония тыла - бу тематическай уратылаах тыл, кыырпах тыллар ситимнэрин туһанар, тылга уонна фразтарга холбонор тыллар, грамматическай сыһыаны этиигэ туттуллар тыллар. Бу агглютинативнай тыл, ол аата кини бэйэтин иһигэр араас элеменнэри, даҕааһыннары, туохтуурдары уонна көмө туохтуурдары киллэрэн туран, уустук тыллары уонна тыллары айарга көмө туохтуурдары кытта ситимниир. Ону таһынан тыл суолтата уларыйыан сөп, сүһүөхтэрин үрдэтии тиһигэ баар.

Япония тыла саамай сөптөөх ньыманан үөрэтэрий?

1. Реалистическай сыалы туруоруҥ: ситиһиллибит сыалы туруорууттан саҕалаан уон сылга диэри ааҕарга, базовай алфавиты уонна катакаан базовай алфавитын суруйарга үөрэтиҥ.
2. Сурук- Бичик тиһигин үөрэтиҥ: японскай тылынан суруйар, суруйар уонна бодоруһар туһугар икки фонетическай алфавиты, хираганы уонна катакананы, онтон хандзи иероглифтарыгар көһүөххэ.
3. Истиҥ уонна хатылааҥ: истигэн буолуҥ, Япония этиилэрин Хатылааҥ, боростуой тыллартан саҕалаан, сыыйа уустуктан- уустуктан саҕалаан уустугурдуҥ. Саҥарааччы ритматын, интонациятын үтүктэргэ кыһаллыҥ.
4. Дьоппуоннуу тылы үгүстүк туһаныҥ: дьоппуон тылын күннээҕи олоххутугар туһаныҥ, кэпсэтиигэ ордук эрэллээх буолуҥ.
5. Дьоппуон хаһыаттарын уонна сурунаалларын ааҕыҥ: японскай тылынан хаһыаты, сурунаалы ааҕарга холонуҥ, үөрүйэхтэрин туһаныҥ, уопсай приемнай лиэксикэҕэ туһаныҥ.
6. Технологияны туһаныҥ: тылы үөрэтэргэ көмөлөһөр веб- сайты уонна веб- сайты туһаныҥ, холобур, Аня эбэтэр тиэрмини туттуҥ.
7. Культураны кытта билсиҥ: культура өйдөбүлэ тылы өйдүүргэ көмөлөһөр, онон Япония киинэлэрин көрөргө, Япония музыкатын истэргэ, Японияҕа сылдьаргытыгар кыһаллыҥ.
8. Тыл тутааччылары кытта кэпсэтиҥ: тылгытын кытта бодоруһуу тылгыт тупсарыгар уонна өйдөбүлгүт тупсарыгар көмөлөһөр.