Томтор Мари Африканс Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Африканс-сүрүннээн Соҕуруу Африкаҕа, Намибияҕа уонна Ботсваҥҥа 7 мөлүйүөн кэриҥэ киһи тыла. Бу тыл Голландияттан тахсыбыт буолан, кини олус дьикти характеристикалардаах, английскай тылга тылбаас ыарырҕатар.

Тыл Голландскайы кытта ыкса ситимнээх буолан, Африка тылын тылбаастааһын быдан элбэх, тоҕо диэтэххэ, элбэх нюанс уонна стилистическай элеменнэр бааллар, ону учуоттуур наада. Холобур, Голланд тыла быһаарар муостаҕа сыһыаннаах солбуйар солбуйар ааттары туһаналлар, оттон африканс итини оҥорбот; ону таһынан Голландияҕа хас биирдии буукубаны кытта суруллар, ону таһынан африканс үксүгэр ону оҥорбот.

Африканс английскай, икки дойду икки ардыгар деликатноһы уонна өйдөһүүнү ирдиир араас култуура араас көрүҥэ баар. Аҥардас бу нүүлэри өйдөөтөххө, тылбаасчыт дьиҥнээх тексин ис хоһоонун дьиҥнээхтик билиэн сөп.

При переводе Африка на переводе использовать идэтийбит тылбаасчыт, знаком с обоим языком и культуры. Ону ааптар быраабын туһунан сокуон ирдэбилигэр сөп түбэһэрин эмиэ мэктиэлиир.

Африканы кытта үлэҕэ саҥа киирбит дьоҥҥо тылы базовай билиини чопчу тылбаастааһыны хааччыйыахха наада. Тыл грамматическай структуратын, кэпсэтэр- ипсэтэр эргимтэлэрин уонна идиомтарын кытта билсиэхтээх уонна ол кинилэртэн сорохторо эрэ.

Уустук тылбаастарга техническэй докумуоннар эбэтэр юридическай хантараактар курдук, тылбаасчыттар хамаандаларын чиэһинэй уонна утумнаах түмүктэри хааччыйарга үгүстүк туһалаах буолар.

Африканска көһөрүү процеһа уустук буолуон сөп, ол гынан баран сөптөөх инструменнар уонна билии баарыгар сыһыаннаах чэпчэкитик толоруллуон сөп. Африканс да, английскай да тыллары баһылаабыт профессиональнай тылбаасчыт нанялыын английскай тылга тылбааскытын чопчу уонна хаачыстыбатын хааччыйаҕыт.

Ханнык дойдуларга африканс тылынан саҥаралларый?

Африка Африкаҕа уонна Намибияҕа, Ботсваҥҥа, Зимбабаҕа, Замбия уонна Англияҕа баар кыра бөлөхтөрү кытары кэпсэтэллэр. Онно эмиэ Аустралияҕа, холбоһуктаах Штаттарга, Германияҕа уонна Нландландияҕа экспатрианнар улахан өттүлэрэ саҥарар.

Африка тылын историята хайдаҕый?

Африка тыла уһун уонна уустук историялаах. Бу Голландияттан арахсыбыт соҕуруу Америка тыла, онно Голландия Ост- Индия компанията территориятыгар биллэр Голландия Капская колония диэн ааттаах. Кини 17- с үйэ силис тардар, Голландия колониятыгар олохсуйан Голландия тылын бэйэтин тылын быһыытынан туһанар эбит. Кини Голланд тылын диалектарыттан арахсыбыт, бу кейп- датч диэн ааттаах бөһүөлэктэр кэпсииллэрэ. Онно Малай, Португал, немецкэй, француз тыллара, ко уонна бандьыыттар сабыдыала эмиэ баар.
Бастаан бу тыл "капский голландский" эбэтэр "кухоннай Голландия"диэн ааттанар. Кини 1925 сыллаахха тутулуга суох тыл быһыытынан биллибитэ. Кини сайдыыта икки түһүмэххэ араарыахха сөп: тыл формата уонна сурук- Бичик формата.
Африка сайдыытын бастакы түһүмэҕэр намыһах социальнай статустаах ассоциация олохтоммута уонна ити ньүдьү- балай бэлиэтэ курдук көрүллүбүтэ. Ити кэм- кэрдии уларыйан, африканс 1960- с сыллардааҕы апартеиды утары хамсааһын ылыллыбытыгар тэҥнэһии быһыытынан көрүллүбүтэ.
Билигин Африкаҕа уонна Намибия үрдүнэн 16 мөлүйүөнтэн тахса киһи этиллэр уонна кини Соҕуруу Африкаҕа 11 официальнай тыллартан биирдэстэрэ (ону тэҥэ Соҕуруу Африкаҕа факультативнай тыл) буолар. Соҕуруу Африка тас өттүгэр эмиэ Австралияҕа, холбоһуктаах Штаттарга уонна Бельгияҕа этэллэр. Ону таһынан тыл Латинскай алфавиты туһаныы үгүстүк суруллар, сорох автордар үгэс буолбут Голландия орфографиятын туһаналларын ордороллор.

Африка тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Ян Кристиан Сматс (1870-1950): африканс литературатын сайыннарыыга уонна олохторун бары өттүнэн популяризациялааһыҥҥа сүҥкэн оруолу оонньообут соҕурууҥҥу судаарыстыбаннай деятель этэ.
2. С. Ж. Дю Туа (1847-1911): кини "Африкатааҕы Дима аҕата" диэн тыл Соҕуруу Африкаҕа дьоһун кылаатын иһин биллэр.
3. Д. Ф. Малан (1874-1959): Соҕуруу Африка бастакы премьер- министрэ этэ уонна Африка 1925 с. официальнай билинии официальнай бэлиэни суруйаллар.
4. Т. Т. В. Мофокенг (1893-1973): кини биллиилээх педагог, поэт, суруйааччы уонна литература африканска сайдарыгар көмөлөһөр уонна көҕүлүүр опор этэ.
5. К. П. Хугенхаут (1902-1972): Африка литературатын пионердарыттан биирдэстэрэ, пьесалары, кэпсээннэри уонна романнары суруйтарбыт буолан, Африка аныгы литературатыгар күүстээх сабыдыаллаабыт хоһооннору, романнары суруйбута.

Африка тылын структурата хайдах тэриллэрий?

Африка тыла судургутутуулаах, көнө структуралаах. Кини Голландияттан төрүттээх уонна кини элбэх уратыларын араарар. Грамматическай биис уустара суох, икки туохтуурдаах бириэмэни туһанар уонна базовай набор көмөтүнэн туохтуурдары наборын көмөтүнэн хостуур. Манна эмиэ олус кыра флексиялаах, эбиитин тыл үксэ биир көрүҥнээх, хас биирдии түһүк ахсааныгар биир көрүҥнээх.

Африка тыла ордук сөптөөх ньыманан үөрэтэҕитий?

1. Африканс сүрүн грамматикатын кытта билсиһииттэн саҕалааҥ. Грамматика уруоктара ыытылла турар онлайн ресурсалар бааллар, эбэтэр эһиги кинигэлэри эбэтэр атын матырыйааллары атыылаһыаххытын сөп, кинилэр үлэни саҕалыыр кыахтааххыт.
2. Африканска киинэлэри, телеоу уонна радиопрограммалары ырытыҥ. Бу эһиги тылгыт уонна этиигит өссө тылы үөрэтиигэ көмөлөһүөххүтүн сөп.
3. Африканска суруллубут кинигэлэри, хаһыаттары уонна сурунааллары ааҕыҥ. Бу эһиэхэ грамматика уонна тыл туһунан элбэҕи билэргэ, билэргэ көмөлөһөр.
4. Тыл тутааччылары кытта кэпсэтэргэ, африканска кэпсэтии бөлөҕөр холбоһуҥ. Бу эһиги атын дьону кытта бодоруһаргытыгар өссө да эрэллээхтик көмөлөһүөххүтүн сөп.
5. Саҥа тыллары, этиилэри үөрэтэргэ көмөлөһөр хаартыскалары уонна приложенияны туһаныҥ. Бу туйгун үөрэх кыһата.
6. Кыаллар буоллаҕына тыл курстарыгар сылдьыҥ. Структураҕа сылдьыы атын үөрэнээччилэри кытта тэбис- тэҥҥэ өйдөһүү, туттуу үчүгэй ньыма буолуон сөп.