Томтор Мари Персия Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Өскөтүн эһиги Персия тылыгар наадыйаргытыгар эрэллээх, чуолкай уонна профессиональнай тылбаасчыт көрдүүр буоллаххытына, аадырыска эргиллибиккит. Перс, эмиэ фарси курдук биллэр, манна сүрүннээн Иран, Афганистан уонна Таджикистан олохтоохторо этэллэр чугас Илиҥҥи өттүгэр сүрүн тыл буолар. Бу-бизнескэ, Правительствоҕа уонна дипломатияҕа үгүстүк туттуллар тыл. Маннык улахан носители икки тыллары кытта ыкса бодоруһар кыахтаах тылбаасчыт булар суолталаах.

Компанияҕа биһиги бастакы сүһүөх сиэстэрэбит, бэйэбит клиеннарбытыгар саамай үчүгэй өҥөлөрү биэрэргэ дьулуһабыт. Бу уобаласка өр сыллаах уопуттаах тылбаасчыттарбыт хамаандалара бу салааҕа саҥа технологиялары туһанан перс тылын тарҕатааччыларынан буолар. Биһиги өҥөбүт базовай уонна медицинскэй тылбаастартан ордук техническэй уобаластарга тиийэ араастаһар, клиеннарбыт бары наадалаах быһаарыылары ылыахтара диэн мэктиэлииллэр.

Биһиги саамай үрдүк хаачыстыбалаах клиеннарбытыгар туох- ханнык кыахтары биэрэ сатыыбыт. Тылбаасчыттарбыт перс тылын да, английскай да тылларынан бэркэ билэллэр, онон кинилэр хаачыстыбаҕа хоромньута суох докумуоннары түргэнник уонна чуолкайдык тылбаастыахтарын сөп. Биһиги ону тэҥэ докумуоннар бары үрдүк стандартарга сөп түбэһэллэрин көрөн көннөрөргө уонна көннөрөргө этии киллэрэбит.

"Сахаплемхолбоһук" компанияҕа биир кэлим эфиргэ куттал суох буолуутун уонна кистэл буолбатах, тыл сурук- Бичик өҥөтүгэр киирэрин өйдүүбүт. Биһиги ылбыт докумуоммутун биир кэлим докумуонун көмүскүүр туһунан олус кыһанабыт уонна хаһан да ханнык да информацияны үһүс дьоҥҥо биэрбэппит. Биһиги үлэһиттэрбит бука бары биир саамай үрдүк таһымнаахтык үлэлиирин хааччыйарга сөбүлэһии түһэрсэллэр.

Эрэллээх, чуолкай уонна профессиональнай өҥөлөрү көрдүүгүт буоллар перс тыла наадатын быһаарыаххыт, бүгүн биһигини кытта сибээстээх буолуҥ. Биһиги эһиэхэ саамай үчүгэй сервиһи биэрэргитигэр уонна наадалаах быһаарыылары биэрэргитигэр баҕалаахпыт.

Перс тылларыгар ханнык дойдуларга кэпсииллэрий?

Перс тылыгар (эмиэ фарси курдук биллэр) сүрүннээн Ираҥҥа, Афганистаҥҥа уонна Таджикистаҥҥа этэллэр. Онно эмиэ атын дойдулар сорох оройуоннарыгар Арабскай Эмират, Бахрейн, Турция, Оман уонна Узбекистан курдук холбоһуктаах Арабскай Эмираттар бааллар.

Перс тылын историята хайдаҕый?

Перс тыла аан дойдуга биир былыргы индоевропей тыла буолар, онон кини эрабыт иннинээҕи 8- с үйэҕэ Иран соҕуруу өттүгэр үөскүүр диэн ааҕыллар. Аан бастаан билиҥҥи Иран соҕуруулуу- арҕаа өттүгэр сытар Персис, регион олохтоохторо кэпсээбиттэрэ. 550 сыллаахха н. э. диэри империя Ахеменидов үөскээбитэ, оттон былыргы дыбарыас ыраахтааҕы дыбарыаһын тыла буолбута. Кэнники сүүс сыл устатыгар ахеменидтар империялара кэҥээн, былыргыеперсид тыла ордук чугастааҕы Илиҥҥи, Афганистан, киин Азия уонна Европа сорох чаастара тэнийэн барбыттара.
651 с. н. э. ислам ситиһиитэ саҕаламмытыгар, араб мусульманскай аан дойду официальнай тыла буолбут. Перс тыла араб тылын уонна тиэрминнэрин сүһүрдэр, уларыйар арабтары кытта атах тэпсэр. Бу процесс түмүгэ "орто Өлүөнэтээҕи" (ону тэҥэ пехлевскай эбэтэр парфянскай диэн ааттаах саҥа диалектар көстүүлэрэ буолла. Орто Халыма регион үрдүнэн тарҕаммыта уонна тиһэҕэр атын Иран тыллара сайдыыларыгар дьайбыта.
Биһиги эрабыт 10- с үйэтигэр орто сүһүөх тыл эволюциятын түмүгэр саҥаоперсид тыла үөскээтэ. Новоперсидскай араб, турецкай уонна да атын тыллартан элбэх тылы тутта, ол эрээри орто анал грамматика сорҕотун оннунан хаалларда. Бу кэмҥэ поэтическай метрдэр эмиэ сайдан, кэлин перс литературатын тутаах чааһа буолла.
Бүгүн Персия тыла Ираҥҥа, Афганистаҥҥа, Таджикистаҥҥа, Узбекистаҥҥа уонна да атын чаастарга 65 мөлүйүөнтэн тахса киһи төрөөбүт тыла буолар. Кини билигин даҕаны региоҥҥа уонна билиҥҥи туругунан бу дойдулар культураларын уонна историяларын кытта ыкса сибээстээхтэр.

Перс тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Фирдоуси (940-1020): былыргы Иран историяларын кэпсиир улуу перс поэтынан уонна "Шахнаме" автордарынан ааҕыллар.
2. Рум (1207-1273): саамай улуу перс поэттарыттан биирдэстэрэ-суфиев уонна Мевлев орденнарын төрүттээччи, музыка уонна поэзия көмөтүнэн сүгүрүйэр итэҕэл орденнарыттан биирдэстэрэ.
3. Омар Хайям (1048-1131): перс математига, астроном уонна биир биллэр перс поэттарыттан биирдэстэрэ.
4. Сад Шири (ок. 1184-1283): перс поэта-мистик, отонноох суруйааччы уонна икки поэма: "Бустан" уонна "Гулистан".
5. Хафез (1315-1390): лирическэй уонна чувство поэзиятыгар киэҥник биллэр перс поэта.

Перс тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Перс тылын структурата агглютинативнай морфологияҕа олоҕурар, ол аата тыл морфема холбоһугун суолунан олоҕурар, тыл суолтата уларыйар. Перс тыла тыл бэрээдэгэ (субъект-объект-туохтуур) уонна тыл холбоһуктарын структурата-даҕааһын аат туохтуур. Онно эмиэ бөһүөлэктэр, атын да тылларынан эрэ буолбакка, атын тылларынан эмиэ туһаныллаллар. Туохтуурдар бириэмэ, киһи санаатын уонна личность курдук аспектарга көрдөрөллөр. Тиһэҕэр, кини баҕатын көрдөрөр оптатив диэн туохтуур формалаах көрүҥэ баар.

Ордук сөптөөх ньыманан перс тылын хайдах үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Перс тылын курстарыгар суруйуҥ: перс тылын үөрэтэр бастыҥ ньымата-бу олохтоох университекка эбэтэр тыл оскуолаҕа тыл курстарыгар суруллар. Бу эһиги прогрессаҕытын туһунан төттөрү сибээһи биэриэн сөп структуранан уонна салалтатынан, ону тэҥэ инструктордарынан хааччыйыаҕа.
2. Использование приложении языка: Приложения для изучения языка, такие дубучения, выраженные и человеком, были отличные инструменты для обучения любого языка. Кинилэр интэриэһинэй уонна интерактивнай уруоктары ыыталлар, тыл саппааһын уонна грамматиканы үөрэтэргэ көмөлөһөллөр, ону эһиги перс тылынан бодоруһар кыаххытын билиэххитин наада.
3. Перс киинэлэрин уонна тэлэбиидэнньэлэри көрүҥ: персид тылынан киинэлэри уонна тэлэбиидэнньэни көрүү-тылга бэрт үчүгэй, араас акценнарга, диалектарга үөрүйэх ордук. Онлайн двд- диискэлэри атыылаһар киинэлэри, шоулары булуоххутун сөп.
4. Тылгытын булуоххутун сөп: өскөтүн эһиги бииргэ практикалыырга бэлэм перс тылын илдьэ сылдьар буоллаххытына, бу тыл үөрүйэҕитин тупсарар кыахтаах. Тылларын- өстөрүн, этиилэрин туһунан ыйытыылары биэрэ сатыаххытын уонна Иран культуратын, сиэрин- туомун кытары кэпсэтэн, Иран культуратын, үгэстэрин өйдүүргүт ордук.
5. Перс музыкатын истиэҕиҥ: перс музыкатын истии-ураты ньыма. Бу тылынан дьикти музыканы айбыт Ирантан уонна чугастан артыыстар элбэхтэр. Истии вам поможет вам вам лучше с языком и воспитательному образования языков.