Томтор Мари Латинскай Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Латыын көсүһүүгэ көһөрүү-тыһыынчанан сыллаах практика. Тиэкиһи биир тылтан атын тылынан тылбаастыыр, үксүн латиницаттан английскай эбэтэр атын аныгы тылга тылбаастыыр. Латин үйэтин тухары учуонайдар уонна суруйааччылар тыллара этэ. Бэл, билигин даҕаны юриспруденция, медицина уонна католическай церковь курдук элбэх уобаластарга сүҥкэн оруоллаах.

Тылбаас бырайыагын саҕалыырга тылбаасчыт төрүт тылын быһаарыахтаах, үксүн латиницаны туһаныыга тылбаас бырайыактарын төрдүн быһаарыахтаах. Ол кэнниттэн Латинскай тылы үчүгэйдик баһылыахтаахтар. Ити тыл грамматикатын да, синтаксиһын да быһыытынан билиитигэр киирэр. Ону таһынан тылбаасчыт тылбаасчыт тылбаас тылын бэркэ баһылыахтаах. Ити тыл культурнай нюсовтарын билии, оригинальнай- тиэкис суолтатын чуолкайдык биэрэр туһугар.

Төрүт тылдьыт уонна тылбаасчыт наадалаах үөрүйэхтээх буолан, тылбааска киириэн сөп. Тылбаасчыт дьиҥнээх тиэкиһин уонна тус аудиториятын уустуктарыттан көрөн хас да ньыманы туһаныан сөп. Холобур, тиэкис латинскайы өйдөөбөт киэҥ аудиторияҕа көһөр буоллаҕына, тылбаасчыт ордук аныгы тиэрминнэри уонна тыл холбоһуктарын туһанарын ордорор кыахтанар. Иккис өттүнэн, ордук формальнай тылбаас ирдэнэр тиэкистэргэ тылбаасчыт Латинскай тиэкиһи тутуһарын ордоруон сөп.

Латыын уустук тыл диэн өйдөбүл улахан суолталаах. Онно тылбаасчыт, тылбаасчыт туһугар ыарахаттары көрсөр синньигэстэр элбэхтэр. Ол түмүгэр бу уобаласка уопуттаах латиницаҕа профессиональнай тылбаасчыкка уустук тылбаастары үгүстүк итэҕэйэр ордук.

Ханнык да түгэҥҥэ тылбаас чуолкай суолталанар. Тылбаастар тиэкис тоноҕоһун, стилинин эбэтэр иһитиннэриилэргэ суох оригинальнай тиэкис ис хоһоонун чуолкайдык биэриэхтээхтэр. Ол ордук латыштары кытта тылбаастаатахха, сыыһа- халты айаҥҥа эбэтэр дөбөҥнүк тиэрдиэн сөп. Для обеспечения проверка и переправка переведенного текста.

Тылбаас-бириэмэ, практика ирдэнэр үөрүйэх. Дьыала латинскайга көһөн киирдэҕинэ профессионаллар үгүстүк бастыҥ варианынан буолаллар. Латинскай тиэкиһи английскай эбэтэр атын тылынан тылбаастыырга наадалаах инструменнарга уонна билиилэргэ киирэллэр. Бу соругу толорор квалификациялаах тылбаасчыт суох буолан Латинскай тылтан тылбаасчыттар чуолкай уонна эрэллээх тылбаастары биэрэр кыахтаахтар.

Латинскай тылынан саҥаралларый?

Латинскай тылынан биир да дойдуга сүрүн суолталааҕы эппэттэр, ол гынан баран, Ватикаҥҥа уонна Сан- Марино Республикатыгар элбэх официальнай сыалга туһаныллар. Латин тылын быһыытынан үгүс дойдуларга холбуур Штаттар, Франциялар, Испания, Португалия, Польшаны, Румынияны, Германияны, Австрияны, Бельгияны, Швейцарияны, Канаданы, Мексиканы, Колумбия, Венесуэланы, Перу, Аргентинаны, Уругвай, Парагвай уонна да атын дойдулары киллэрэн үөрэтэллэр.

Латинскай тыл историята хайдаҕый?

Латинскай тыл тыһыынчанан сыллаах историялаах. Кини индоевропей тыла буолан тахсыбыта уонна Италия арыытыгар аан бастаан туһаныллыбыта. Онтон Иберия, Галлия курдук атын регионнарга тарҕаммыта, тиһэҕэр, Британия Рим империятын классическай кэрдииһигэр кубулуйбута. Латынь официальнай тылынан Рим империята тыһыынчаттан тахса сыл, оттон орто үйэҕэ католицизм тыла буолбута. Латыын сөргүтүү кэмигэр научнай, үөрэх уонна литературнай сыалга туһаныллыбыта. 19- с үйэҕэ Роман тыллары бодоруһуу сүрүн тыл быһыытынан солбуйбута эрээри, билигин да туһааннаах усулуобуйаҕа, ону тэҥэ итэҕэл уонна академическай сыалга туһаныллар.

Латинскай тылы үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһи кимнээх киирэрий?

1. Цицерон (106 с. н. э.-43 г. до н. э.) – Рим государственнай деятелэ, юрист уонна оратор, кини айымньыларынан уонна тылларынан Латинскай тылга дириҥ сабыдыалламмыта.
2. Вгилий (70 до н. э.-19 до н. э.) - латышаҕа суруллубут "Энеида" диэн эпическэй поэматын ордук биллэр Рим поэта. Кини үлэлэрэ Латинскай литератураны уонна синтаксиһы сайыннарыыга улахан кылааты киллэрбиттэрэ.
3. Юлий Цезарь (100 с. н. э.-44 г. д. А) - Латинскай грамматика уонна синтаксис сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбит Рим полководец уонна государственнай деятель.
4. Гректар (65 - н. э.-8 - н. э.)-Латинскай поэзияҕа муҥура суох сабыдыалы оҥорбут Рим поэт- лирик.
5. Овидий (43 г. до н. э.-17 г. н. э.) - Рим поэта, Латинскай прозаны улаханнык байытар "Метаморфоза" курдук кэпсээннээх айымньыларынан ордук биллиилээх поэт этэ.

Латинскай тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Латинскай тыл структурата биэс салаалаах систиэмэҕэ олоҕурар,олор истэригэр силбэһэр уонна даҕааһыннар бөлөхтөрө. Хас биирдии падежка алта араас падежтаах: ааттаах- суоллаах, аймах- билэ, арыгы, абылаҥ уонна дорҕоон. Латиницаҕа икки тииптээх туохтуурдар бааллар: тиһигин быспакка, тиһигин быспакка. Латиница структурата эмиэ инфикс, суффикстар, этии уонна солбуйар солбуйар ааттар, атын элеменнэр ортолоругар баар.

Латинскай тылы саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Төрдүттэн саҕалаа. Пройдите курс или купите учебник, который является латинской грамматика и словарского запаса, например "основанные Латины" Джон К. Трупману или "Латины Уилок".
2. Аудиозаписи на латины. Кыаллар буоллаҕына, латыштар суруйууларын булуоххутун сөп. Ити сөпкө саҥарыы уонна интонация үөрэтиигэ көмөлөһөр.
3. Ааҕарга практикаланыҥ. Классическай ааптардар айымньыларын Вгилия уонна Цицероннары киллэрэн, Латинскай литератураҕа аныгы кинигэлэри киллэрэн туран Латинскай текстэри ааҕыҥ.
4. Латыынныы суруйуҥ. Сөптөөх грамматиканы уонна туттууну кытта билсиҥ, латыналары суруйуҥ.
5. Латыынныы саҥар. Местный латиноериканскай кулуупка киириҥ,онлайн-курс латины и примите участие в переводах по латиницы, примите участие в разговорной речи.