Томтор Мари Армян Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Армян тылыгар тылбаас билиҥҥи аан дойду ырыынагар ордук сыаналанар. Дойдулар бары бииргэ үлэлииллэринэн, сурук- Бичик өҥөтө улахан ирдэбиллээхтик туһаныллар эбит. Аан дойду үрдүнэн 6 мөлүйүөнтэн тахса киһи тыл этэр уонна кини элбэх араас омук культуратын биир дьоһун сорҕото буолар. Бу кини атын дойдуларга туһанааччылары кытта бодоруһар, бизнес сыаналаах инструмена оҥорор.

Армян тылыгар тылбаас өҥөтө оччо ирдэбиллээх буолан иһэр биир төрүөтүнэн дойдулары уонна тыллары коммуникационнай проблемалары туоруур кыах буолар. Армения Европа уонна Азия икки ардыларыгар кириэстии сылдьара, ол аата кини араас култууралары, тыллары кытта үгүстүк туоруур. Тыл бэйэтэ эмиэ ураты уратылаах, ыаллыы сытар тыллартан чэпчэкитик тахсар. Ити иһитиннэриини тус сыаллаах аудиторияҕа диэри чуолкайдык иһэрин мэктиэлиир көмөлөһөр.

Кини культурнай суолтатыгар эбии армия тылын туһаныы практическай барыс быһыытынан үгүс. Бу чэпчэкитик ырытыллыбыт тыл, араас усулуобуйаҕа туһаныллар кыахтаах. Ону таһынан бу көннөрү тылы үөрэтиигэ сыһыаннаах, ол аата төрүт тыллаах- өстөөх дьон бу тылы туһаныыга син бэрт ситиһиилээхтик үлэлиир кыахтаахтар. Ону таһынан атын тыллартан уратыта диэн, армян уһун суруктаах историялаах, ол аата тылга бэчээттэммит матырыйааллар уонна ресурсалар бааллар, кинилэр тыллары чинчийэр дьоҥҥо көмөлөһүөхтэрин сөп.

Дьэ, Армянскай тылбаасчыттар улахан уопуттаах уонна эрэллээх буолуохтаахтар. Тыл баайа- дуола элбээн, тылбаас салаатыгар идэтийбит дьон ахсаана эмиэ элбээн иһэр. Үгүс тылбаасчыттар туһааннаах уобаластарга идэтийэллэр, ол аата тэрилтэлэр туһааннаах ирдэбилгэ сөп түбэһиннэрэн тылбаасчыт булуохтарын сөп. Тыл нюсовтарын өйдүүрүн опыта бу тылбаасчыттар билбэт тылларыгар биллэриини чуолкайдык биэрэргэ дьулуһаллар.

Уопсайынан, аармыйаҕа тылбаас тэрилтэ, тэрилтэлэр уонна бизнес аан дойду таһымыгар барар чааһынай дьоҥҥо олус сыаналаах актив буолар. Бу бодоруһуу үгүс кыаҕын арыйар эрэ буолбакка, культура уонна Нациялар икки ардыларыгар культурнай муостанан үлэлиир. Глобализация улаатыаҕыттан Армянскай тылбаасчыттарга уонна тылбаас өҥөлөргө наадыйыы салгыы улаатыаҕа.

Армянныы тылынан саҥаралларый?

Армян тыла Арменияҕа уонна Нагорнай Карабах официальнай тыл буолар. Онно эмиэ армяннар диаспораларын бэрэстэбиитэллэрэ Россияны, холбоһуктаах штаттары, Ливаны, Францияны, Грузияны, Сирияны, Ираны уонна Турцияны киллэрбиттэрэ.

Армия тылын историята хайдаҕый?

Армянскай тылбыт эрабыт 5- с үйэ саҕаланыытыгар аан бастаан кырдьаҕас армяннар формаларыгар суруллубут былыргы историялаах. Бу индоевропа тылларыттан биирдэстэрэ уонна Армения Өрөспүүбүлүкэтин официальнай тыла буолар. Тыл Армия саарыстыбатын уонна кини культуратын күүстээх сабыдыалынан сылдьыбыта, үгүстэрэ тиэрминнэриттэн билиҥҥэ диэри туттуллаллар.
Тыл үйэтин тухары атын омуктар сабыдыалларынан кэккэ эволюциялары туттубута, ону тэҥэ грек, Латин, перс уонна туроктар курдук тыллары эмиэ баара. 19- с үйэҕэ армян тыла, оччотооҕу кэм учуонайдара бары армяннар диаспораларын уонна тас дойдуларын туһугар туһаныллар стандартизированнай версияны оҥорууга дьулуурдаахтык үлэлээбиттэрэ.
Билигин ити тылынан 8 мөлүйүөн кэриҥэ киһи этиллэр, онон холбоһуктаах Штаттарга, Канадаҕа, Германияҕа, Францияҕа уонна Россияҕа элбэх армяннар общиналара сүрүн тылларынан буолар. Кини ону тэҥэ хас да христианскай конференцияларга литературнай тыл быһыытынан туһаныллар.

Топ- 5 киһи армия тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһилээҕий?

1. Месропоц - арменскай алфавиты тэрийээччи 2. Хоренация ыйааһына-Армянскай история уонна литература пионера 3. Ованес Туманян - поэт, прозаик уонна общественнай деятель 4. Григорий Нарекация-поэт-9 үйэ мистига 5. Мкртич Нагаш - билиҥҥи Армянскай литература бастакы суруйааччыларыттан биирдэстэрэ

Армия тылын структурата хайдах олохтоммутуй?

Армия тылын структурата агглютинативнай, ол аата кини сыһыарыылар эбэтэр суффиксиднай приставкалар тыллары уларытыыга уонна грамматическай уратылары этиигэ тутталлар. Структурнай армян индоевропей тылларыгар маарынныыр. Туохтуур киэптэрин, киэптэрин уонна бириэмэлэрин түһүктэрэ элбэхтэр, ону сэргэ солбуйар ааттар уонна туохтуур формалара улахан суолталаахтар. Армян тыла эмиэ сөбүлэһиннэрэр киэҥ системалаах.

Аармыйа тылын хайдах сөпкө үөрэтэҕитий?

1. Найдите хороший курс арменского языка. Онлайн-курс эбэтэр очочный курс, ону бэйэҕит аттыгар булуоххутун сөп. Курсу грамматика, этии уонна тыл саппааһын төрдүн хабар уонна хабар хайысхата буоларын итэҕэтиэҕиҥ.
2. Погрузти в изучение арменского языка. Армяннааҕы киинэлэри уонна тэлэбиидэнньэлэри истиҥ, армяннааҕы музыканы истиҥ, армяннааҕы кинигэлэри уонна хаһыаттары ааҕыҥ уонна Армянскай тыл тутааччыларын кытта кэпсэтэргэ кыһаллыҥ.
3. Практикаланыҥ, практикаланыҥ, практикаланыҥ. Алҕаһы оҥорортон куттанымаҥ, бу үөрэнэр соҕотох ньыма. Күн аайы армяннарга практикалыырга бириэмэни биэриҥ, оннооҕор аҕыйах мүнүүтэҕэ эрэ.
4. Онлайн ресурсалары салалта быһыытынан туһаныҥ. Интернеккэ эьиги көмөлөһөр ресурсаҕыт элбэх. Веб- сайты и форумны, особенно преподавателя языка, А также полезные приложения и подласты.
5. Билиини бэрэбиэркэлиир карточкалары туһаныҥ. Аармыйа тылдьытыттан хаартыскалары үөскэтиҥ уонна прогресс быһыытынан бэйэҕитин сыаналааҥ.
6. Атын үөрэнээччилэри кытта кэпсэтиҥ. Армян тылын, онлайн эбэтэр тус бэйэҕитин кытта бодоруһуҥ. Кимниин эмэ бодоруһуу өссө биир тылы үөрэппит киһи матыыптарын, кыттыһаргытыгар көмөлөһүөн сөп.