Томтор Мари Македонскай Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Македонияҕа тылбаас - Македонскай тылынан чуолкайдык бодоруһар баҕалаах дьон кэлэллэр. Бу, сүрүннээн Хотугу Македонияҕа этиллэр славянскай тыл уонна дойду официальнай тылларыттан биирдэстэрэ буолар. Дьон- сэргэ Македонияҕа көһөрүү өҥөтүнэн үгүстүк туттуллаллар, клиеннэри, коллегаларын, деловой партнердары кытта ыкса бодоруһуохтаахтар.

Македонскай тылбаас өҥөтө үгүс тылбаас компанияларынан тарҕанар, ону Македонскай тылынан докумуоннары, веб- сайттары уонна да атын матырыйааллары көһөрүүгэ идэтийэллэр. Профессиональнай тылбаасчыттар юридическай уонна финансовай докумуоннары, маркетинговай эбэтэр дьыалабыай матырыйааллары, техническэй докумуону киллэрэн туран, докумуоннары барытын көһөрүөхтэрин сөп. Тылбаас сулууспалара Македонскай тыллаах аудиторияҕа локализацияламмыт контены оҥоруохтарын сөп. Дьыала веб- сайт локализациятыгар тиийдэҕинэ, профессиональнай тылбаасчыттар ону тэҥэ веб- сайты көһөрүү оригинал курдук көстөллөрүн кэтииллэр. Ити веб- сайты навигация кэмигэр туһанааччылар төрөөбүт тылларынан үчүгэй уопуту ылыахтара диэн мэктиэлиир.

Македонияҕа тыл уонна кини культуратын дириҥник өйдөөһүн ирдэнэр. Профессиональнай тылбаасчыттар тылбаас бырайыагын толоруохтааҕар кичэйэн талыы ыытыллаллар. Бырайыак ону тэҥэ редактордары чуолкайдааһыны хааччыйарга эмиэ кичэйэн бэрэбиэркэлэнэр. Профессиональнай тылбаасчыттар тыл нюанстарын кытта билсистилэр, тылбаас чопчу эрэ буолбакка, култуура үгэстэригэр сөп түбэһэр диэн итэҕэйэргэ көмөлөһөллөр.

Македонияттан профессиональнай тылбаасчыт идэтийбит тылбаасчыт аан дойду айыллыытын ситиһии туһунан кэпсэтии барар туһалаах буолуон сөп. Профессионал толоруллубут тылбаастар чуолкайдык уонна бары уһулуччулаах буолаллар, эһиги иһитиннэриигит чопчу уонна туох да мунаарыыта суох ылылларын мэктиэлииргэ көмөлөһөллөр. Профессиональнай Македонияҕа инвестициялааһын эһиги докумуоҥҥутун эбэтэр веб- сайты сөптөөх тылбаастааһыны хааччыйыыга дьоһун хардыы буолар. Бу эмиэ эһиги хаачыстыбалаах бородууктаны биэрэр эбэтэр македониялыы саҥарар клиеннаргытыгар кыһамньыгытын көрдөрөр.

Македония тылынан ханнык дойдуларга кэпсииллэрий?

Македонияҕа сүнньүнэн Хотугу Македония, Сербия уонна Албания өрөспүүбүлүкэлэригэр дииллэр. Онно Болгария сорох чаастарыгар, Греция уонна Черногория, Аустралия, Канада, Германия уонна холбоһуктаах Штаттарыгар этэллэр.

Македонскай тыл историята хайдаҕый?

Македонскай тыл историятын биһиги эрабыт 9- с үйэтигэр диэри кэтээн көрүөххэ сөп. Бу кэмҥэ билиҥҥи болгарскай уонна черногорскай диалектартан элбэх киһи төрөөбүт. 11- с үйэҕэ старославянскай тыл орто Македонскай диалекторынан хотторбута. Осман империятын кэмигэр турецкай уонна араб тылларыгар дьайыыларын оҥорбуттара. 19- с үйэҕэ болгарскай экзархат төрүттэммитин кэннэ билигин аныгы Македонскай тыл быһыытынан биллэр тыл стандартизированнай версията баар буолбута. 1912-13 сыллардааҕы Балкаан сэриитин кэнниттэн серб оччотооҕу Королевствотын официальнай тылынан биллэриллибитэ, кэлин Күтүр буолбута. Иккис аан дойду сэриитин кэнниттэн Македония бэйэтин биллэрбитэ уонна официальнай тыл быһыытынан тута биллибитэ. Ити 1993 сыллаахха Македония Өрөспүүбүлүкэтин олоҕуттан официальнайдык билиниллибитэ.

Македония тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһи кимнээҕий?

1. Кресте Мисирков (1874-1926) – лингвист уонна философ, Македонскай боппуруостарга кинигэ автора, билиҥҥи Македонскай тылынан бастакы литературнай айымньытынан ааҕыллар.
2. Кузман Шапкарев (1880-1966) - Саха тылын билиҥҥи официальнай Македонскай тылынан киэҥ чинчийиилэри биэрбит учуонай.
3. Конгресс (1921-1993) - Македония литературатын институтугар Саха тылын кафедратын сэбиэдиссэйэ уонна билиҥҥи Македония тылын биир сүрүн архитектордарыттан биирдэстэрэ.
4. Георгий Пулевскай(1892-1966) - Македонскай тыл грамматикатын учебнига уонна кини элбэх быраабылатын кэспитэ.
5. Коко Расин (1908-1943) – билиҥҥи Македония литературатын аҕатынан ааҕыллар поэт. Македонскай тылынан саамай дьоһуннаах үлэлэри суруйбута уонна нация уонна кини культуратын историятыгар дьоһун фигуранан буолар.

Македонскай тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Македония тыла соҕурууҥу юнославянскай тыл буолар, кини структурата болгарскай уонна Сербия курдук бу ыал атын тылларыгар маарынныыр. Онно субъектар этиилэрин бэрээдэгэ туһаныллар-туохтуур уонна туохтуур флексията киэҥник туһаныллар. Тыл синтетическэй да, аналитическай да көрүҥэ туһаныллар. Туохтуур сэттэ падежтара уонна икки биис уустара, онтон түөрдэ туохтуур. Даҕааһын ааттары кытта кинилэр көлүөнэҕэ, ахсааҥҥа, ахсааҥҥа уларыйаллар.

Македонскай тылы саамай сөптөөх ньыманан үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Македония тылын үчүгэй учебнига ылан тыл үөрэтиигэ таһаҕаһыаҕыҥ. Тыл практикатын уонна үөрэтэр- үөрэтэр кыахтаах эрчиллиилэрдээх грамматика учебнига Булуҥ.
2. Македония музыкатын истиҥ уонна Македония киинэлэрин Македония тылынан көрүөҕүҥ. Ити тылгытын уонна кини саҥатын кытта билсэргитигэр көмөлөһүөҕэ.
3. Македония тылын илдьэ сылдьааччылары кытта кэпсэтиҥ. Бу эһиэхэ дьиҥнээх олох уопутун биэриэҕэ уонна түргэнник үөрэнэргэ көмөлөһүөҕэ. Онлайн тыллары олохтоох көрсүһүүлэр эбэтэр уопсастыбалар нөҥүө булуоххутун сөп.
4. Македония тылынан суруйарга практикаланыҥ. Сурук эһиэхэ грамматиканы, структураны уонна правописание тылы таба суруйуу ордук көмөлөһөр.
5. Македонскай тылынан сурунаалы илдьиҥ. Эһиги үөрэтэр үлэҕитигэр охсуулаах этиилэргитин, этиилэргитин, кэпсэтэргитин суруйуҥ. Тыл уонна грамматическай эрчиллиилэри элбэхтик көрүҥ.
6. Онлайн- ресурсалары Македония тылынан туһаныҥ, онлайн приложенияны уонна веб- сайты. Онлайн программалара, предлагающих интерактивнай уруоктар уонна эрчиллиилэр бааллар, олор эһиэхэ көмөлөһүөхтэрэ.