Томтор Мари Шведскай Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Чопчу тылбаастааһыҥҥа наадыйыы хаһан да оннук сытыы тыл суох этэ. Онтон дойду тылын уонна культуратын государственнай учреждениеларыгар диэри өйдөһүү улахан суолталаах буолар. Швеция аан дойдутааҕы бизнескэ уонна политикаҕа улахан оонньооччунан хааларын быһыытынан, швед тылын уонна кини тылбаастара наадалаах буолан иһэллэр.

Шведскэй-Герман тыла, датскай, норвежскай уонна Исландия курдук элбэх атын скандинав тыллардаах. Бу эмиэ Скандинавияҕа, финскэй уонна английскай тыллартан биирдэстэрэ. Шведскэй Швеция официальнай тыла, ону таһынан Финляндия уонна Аланд арыыларын официальнай тыла буолар. Скандинава регионун таһыгар эмиэ Эстония кыра нэһилиэнньэтэ этэр.

Докумуоннары английскай тылга тылбаасчыт солбуйааччыта суох. Тылбаасчыт төрөөбүт тылын дириҥник өйдүүрүн баһылаабыт, араас регионнарга уонна саастарыгар вариациялары дириҥник өйдүөхтээх. Ол иһин наадалаах квалификациялаах уонна уопуттаах тылбаасчыт булар олус наадалаах.

Тылбаасчыт наймылаһан олордоххутуна, бу үлэни толорорго квалификациялаах уонна сертификаттаах буоларын ситиһиэхтээххит. Тылбаас сулууспалара куруук бырайыакка босхо этиини биэриэхтээхтэр уонна бэйэлэрин квалификацияларын уонна уопуттарын көрдөрүөхтээхтэр. Эһиги эмиэ урукку клиеннэргэ рекомендация биэриэххитин, идэҕитин кытта үлэлиигитин итэҕэйиэххитин сөп.

Дьыала швед тылыгар тылбаас тиийдэҕинэ, чуолкай сүрүн суолталаах. Ону тэҥэ чопчу тииптээх докумуону кытта үлэлиир уопуттаах киһи көрдүүрэ наада. Холобур, юридическай докумуону тылбаасчыт, юридическай терминологияны кытта үлэҕэ уопуттаах киһини көрдүөххүтүн наада.

Атын тылбаас аспектарын аахтахха, докумуон форматын уонна быстах кэмҥэ араарар. Бэйэ тылбаасчытын, кини туох эрэ ураты баҕа санаалаахтарын, холобур, тылдьыты үөскэтиигэ эбэтэр тылга ирдэбиллэри чопчулуур ирдэбиллэрдээх дуу диэн эрдэттэн ыйытыҥ.

Швед тылыгар тылбааһынан дьарыктанар дьоҥҥо тустаах квалификациялаах уонна уопуттаах тылбаасчыт булар улахан суолталаах. Тэрилтэ эрэллээх тылбаасчыт уонна чааһынай дьон докумуоннарын чопчу уонна профессиональнай да көһөрүөхтэрин сөп.

Ханнык дойдуларга швед тылынан саҥаралларый?

Швед тылыгар сүрүннээн Швецияҕа уонна Финляндия сорох чаастарыгар саҥараллар. Онно эмиэ Эстонияҕа, Латвияҕа, Норвегияҕа, Данияҕа, Исландияҕа уонна Германия сорох чаастарыгар, ону тэҥэ швед диаспоратыгар Хотугу Америкаҕа, Австралияҕа уонна да атын чаастарга этэллэр.

Швед тылын историята хайдаҕый?

Швед тыла баай уонна араас историялаах. Швед тылын туһунан эрдэтээҕи суруйуулар 8- с үйэҕэ ааҕыллаллар, кинилэргэ Илиҥҥи Швеция уонна Балтия регионун шведческай нэһилиэнньэтэ туһуннахтарына. Үйэлэр тухары швед тыла эволюционерскай, викиннар эпоемияларын былыргы, уопсай тылы эволюционердаабыта. Шведскэй тыл туһунан эрдэтээҥи суруктар 12- с үйэҕэ ааҕыллаллар, былыргылар юридическай Кодекстарга уонна итэҕэл тиэкистэрин тылбаастааһыҥҥа туһаныллыбыттар. 16- с үйэҕэ Швеция уонна Финляндия официальнай тылларынан буолла уонна риквенскэй курдук киэҥник тарҕаммыт, эбэтэр стандартнай шведскэй стандарт буолбут. 18- с үйэҕэ кини Франк лингвиһин быһыытынан тэнийбит, ону таһынан литератураҕа, ордук Любовь романнарыгар уонна поэзияҕа туттуллубут. Бүгүн швед тылыгар Швецияҕа, Финляндияҕа уонна Аланд арыыларыгар 10 мөлүйүөн киһи тыл этэллэр. Бу эмиэ Европа союһун официальнай тылларыттан биирдэстэрэ.

Топ- 5 киһилээх, швед тылын үөрэтиигэ саамай улахан кылааты киллэрбит киһи кимнээҕий?

1. Густав эһигини (1496-1560) - билиҥҥи Швецияны төрүттээччи быһыытынан киэҥник биллэр, кини Правительство биир официальнай тылларыттан уонна бу тылы популяризациялааһын иһин эппиэтинэстээх этэ.
2. Эрик ХССР (1533-1577) - кини швед грамматикатын уонна синтаксиһы стандартаабыта, бэйэтин швед литературатын сайыннарыыга көмөлөспүтэ уонна Швецияҕа тарҕатыыга көмөлөспүтэ.
3. Юхан ХІ (1568-1625) - швед тыла Швеция официальнай тыл буолла, ону тэҥэ үөрэх программатыгар кини миэстэтин швед оскуолаларыгар бөҕөргөтүү.
4. Карл Линейн (1707-1778) - Линей тиһигин тиһигин быспакка туһанар үүнээйилэр уонна харамайдар классификацияларын систематын оҥорбута. Кини эмиэ элбэх киирии тыллары швед тылыгар киллэриини суруллар.
5. Августина Стриндберг (1849-1912) - сабыдыаллыыр автор, аныгы швед литературатын пионердарыттан биирдэстэрэ этэ уонна архыып тылын уонна обороналарын сарбыйыыга үлэлээбитэ.

Швед тылын структурата хайдах оҥоһулунна?

Швед тыла-индоевропа тылларыгар киирэр хотугу Герман тыла. Кини норвежскай уонна датскай тыллары кытта ыкса сибээстээх уонна английскай уонна немецкэй тыллары кытта ыкса сибээстээх. Тыл структурата субъект тыл бэрээдэгинэн олоҕурар-объект, онно икки биис ууһа (орто уонна нормативный) уонна үс түһүк баар (ааттаах- суоллаах ,родительнай уонна предложнай). Швед тыла уонна тыл бэрээдэгин эмиэ туһанар, ол аата сүрүн этиигэ мэлдьи иккис позицияҕа тахсар.

Швед тыла саамай сөптөөх ньыманан хайдах үөрэтэҕитий?

1. Үчүгэй шведскэй тылдьыты уонна кэпсэтиини ылыҥ. Шведскай лиэксикэни уонна уопсай туһаныллар этиилэри кытта билиһиннэрии тылы үөрэтии чэпчэтэр.
2. Швед музыкатын истиҥ уонна швед киинэлэрин көрүөҕүҥ. Ити аудитория уонна кэпсэтии тылын үөрүйэхтэрин тупсарарга көмөлөһүөҕэ.
3. Ааҕааччыларга анаан швед тылын курсун ыытыҥ. Уопуттаах преподаватель үөрэниитэ эһиэхэ тылы сөпкө үөрэтэригэр көмөлөһүөҕэ, ону тэҥэ тыл тутааччылары кытта тэбис- тэҥҥэ туһанарга кыаҕы биэриэҕэ.
4. Онлайн ресурсаны туһаныҥ, дубус эбэтэр Бельбис курдук. Бу сайты кэпсэтии тылыгар, сурукка уонна аудованиеҕа швед тылынан туһанар кыахтааххыт.
5. Кими эмэ булан кимиэхэ эмэ туһаныахха сөп. Бииргэ шведскайдыы кэпсэтиҥ эбэтэр киниэхэ хайыы- үйэ саҥарар ыал чилиэнэ буолуҥ эбэтэр онлайн носителин Булуҥ.
6. Швецияҕа Сылдьыҥ. Тыл үөрэтиигэ, Швецияҕа сылдьан көрөҕүт. Маны эһиэхэ туохха үөрэммиккитин, олохтоох диалектары уонна акценнары баһылыыр кыаҕы биэриэҕэ.