Томтор Мари Кхмерскай Тылбаастаа

Горно-марийский язык является уникальным диалектом финно-угорской языковой семьи и в основном используется меньшинством горно-марийского народа, населяющим регионы России, Эстонии и Финляндии. Ити төһө да аҕыйах ахсааннаах буоллар, хайа-Мари омук культурнай уратытыгар наһаа улахан суолталаах. Онон бу тылы харыстааһыҥҥа Горнайтан көһөрүү өҥөтүн курдук инициатива көмөтүнэн өссө болҕомто ууруллар.

Кэнники сылларга марийскайы кытта тылбаас өҥөтө билигин даҕаны биллэ илик. Бу сороҕор хайа тылын маркер быһыытынан уратытын, ону тэҥэ онлайн тылбаас өҥөтө киэҥник тарҕаммытын кытта сибээстээх. Онлайн- тылбаас өҥөтүн туһаннахха, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон аан дойду үрдүнэн араас тылынан саҥарааччылары кытта бодоруһуохтарын сөп. Ону таһынан онлайн- тылбаас өҥөтө эмиэ Горнай Марияҕа суруллубут дьоһун докумуоннары уонна литератураны көһөрүүнү атын тылларга туһаныахха сөп.

Горнайтан тылбаасчыт өҥөтүнэн араас ньыманан туһаныахха сөп. Холобур, кинилэри бу тылы билбэт дьоҥҥо анаан хайа- Мари тылын актердара кыттыылаах киинэлэргэ эбэтэр тэлэбиидэнньэни оҥорорго туһаныахха сөп. Кинилэр эмиэ төрөөбүт тыл, юридическай докумуоннар уонна оннооҕор оскуола учебниктара, Горнай мари тылынан тылбаас курдук дьоһун суолталаах докумуоннары тылбаастааһыҥҥа туһаныахтарын сөп. Маны таһынан хайа- марийскайы кытта тылбаас өҥөтүн туһаныы эмиэ ити тылынан саҥарар, эбэтэр тылдьыты уонна учебниктары оҥорорго туһаныллыан сөп.

Горнайтан тылбаас өҥөтө бу дьоһун тылы харыстааһыҥҥа тугунан да сыаналаммат өҥөнү оҥороллор. Литератураны, киинэлэри уонна да атын суолталаах докумуоннары Горнай марийскайдыы тылбаастаан, Горнай тылын илдьэ сылдьар дьон атын омуктары кытта бодоруһуохтарын сөп. Горнайтан көһүү өҥөтүн бэрийэн, дьон- сэргэ бу умсугутуулаах тылы кытта билсэр, ол эрээри кини тыыннаах хаалыытын инникитин хааччыйарыгар көмөлөһөр.

Хайа дойдуларга Горнайга ханнык дойдуларга этэллэрий?

Горнайга Арассыыйа уонна Беларусь тылларыгар этэллэр.

Хайа-Мария тылын историята хайдаҕый?

Хайа- Мари тыла-Арассыыйа хайа омуга диир Урал тыла. Бу тыл аан бастаан 17- с үйэ ортотугар докумуон оҥоһуллубута, нуучча чинчийээччилэр уонна учуонайдар бу региоҥҥа Марий омугун айанныыр туһунан отчуоту оҥорон барбыттара. 19 үйэ саҕаланыытыгар лингвистэр норуокка туһаныыны киэҥник тарҕатыыга уонна тарҕатыыга салгыы докумуонунан барбыттара. Сэбиэскэй былаас саҕана кини оскуолаларга үөрэммит уонна элбэх официальнай докумуоннарга туттуллубут буолан, бу тыл ахсаана лаппа улаатта. Сэбиэскэй Сойуус эстибитин кэннэ бу тылы сөргүтүү тохтоото, үгүс эдэр дьон үөрэтэллэр уонна туһаналлар.

Хайа тылын сайдыытыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. Павел Чудинов-горно- марийский ученай, 1973 сыллаахха таһаарбыт хайа- марийского энциклопедиятын бастакы сүһүөх автора.
2. Павел Пентков-икки тылдьыт автора, олортон биирдэстэрэ 2003 сыллаахха, иккиһэ - 2017 с. бэчээттэммитэ.
3. Татьяна Рудина - Горнай тылын үөрэтэр бастакы курстарын тэрийээччитэ.
4. Юрий Макаров-Горнай лингвиһэ,1983 с. хайа- Мари тылын бастакы учебнига.
5. Анна Кузнецова-горно- марийского языка, тылдьыт уонна үөрэх матырыйаалларын грамматикатыгар хас да учебниктар автордара.

Хайа- марийскэй тыл структурата хайдах оҥоһулунна?

Мари тыла Урал тылларыгар, чуолаан волж- финскэй салаатыгар сыһыаннаах. Бу агглютинативнай тыл, ол аата суффикс эбэн этиигэ олоҕуран тылы үөскэтэр, грамматическай сыһыаны көрдөрөр. Холобур, контекска уонна эбиллибит суффикстан тутулуктанан биир эмиэ "кинигэ"," кинигэлэр "эбэтэр" кинигэ ааҕыы "диэн суолталаах буолуон сөп. Кини ону сэргэ аһаҕас дорҕоон дьүөрэлэһиилэрин туһанар, бу ойууну өйүүр тылга туһааннаах аһаҕас дорҕооннору уларытыыны ирдиир. Горнайга гендернэй уратыта суох, онтон атын финно- угорскай тыллартан киирии тыллар ахсааннара хааччахтаммытыттан, атын тыллартан киирии тыллары ылыы аҕыйаҕыттан ааҕыллар.

Хайа- Мари тылын ордук сөпкө үөрэтиэххэ сөбүй?

1. Тылы үөрэтэргэ бастыҥ ньыма - ол кини төбөтүн кытта тиэйиллиэхтээх. Тыл грамматикатын, айымньытын уонна тылдьыт саппааһын туһунан өйдөбүлү ылаары, Горнай тылын илдьэ сылдьыҥ.
2. Алфавиты үөрэтиҥ: эһиги саҥа тылы уонна этиилэри үөрэтиэххит иннинэ Горнай Мари тылын алфавитын кытта билсэр улахан суолталаах.
3. Боростуой тыллартан уонна этиилэртэн саҕалаан: биир нэдиэлэ күнэ, нэдиэлэ күнэ, ону тэҥэ "дорообо", "көрсүөххэ диэри", "баһаалыста" уонна "махтал"курдук боростуой этиилэри өйүөххэ.
4. Клилл Мари: эһиги региоҥҥутугар кыаххыт баар буоллаҕына, онлайн- онлайн тыллары чинчийэр дьарыкка суруттарыаххытын сеп. Билиэххит дуо, ханнык эмэ олохтоох университеттар үөрэххэ туттарсаллар.
5. Эргиччи туттуҥ: саҥа тылы үөрэтиигэ сүрүн хайысха буолар. Күн аайы олоххо киирэргэ дьулуһуҥ уонна бу тылы күннээҕи олоххутугар киллэрэр ньымалары Булуҥ. Сахалыы Истиҥ- иһирэх тыллары, этиилэри умнумаҥ.

Камбоджи официальнай тыла буолар, онно аан дойду үрдүнэн 16 мөлүйүөнтэн тахса киһи кэпсэнэр. Тыл австроиатскай уонна мон- мон- мон- мон- кхер тылларыгар киирсэр, ону тэҥэ австриатскай уонна мон- кхер тылларыгар киирсэр. Кхм тыла ордук Соҕуруулуу- Илиҥҥи Азия олохтоохторун ортолоругар сурук- Бичик систиэмэтинэн уһулуччу уратылаах. Камбодже гражданскай сэрии кэмигэр коммунистическай партиябыт правовой сибээһин иһин "кыһыл кхмер" диэн аатырбыт камбоджескай алфавиты, сүһүөхтэригэр сөп түбэһэр буукубалары уонна диакритическай бэлиэлэри комбинацияны туһанар.

Диакритическай бэлиэлэр баалларын үрдүнэн, кхер суруга атын Азиатскай тыллары кытта тэҥнээтэххэ судургу курдук. Буукубалары бэрээдэктиир, ааҕыыны чэпчэтэр. Ити атын тылларга тылбаастары кытта тэҥнээтэххэ кхм тыла судургутутарга көмөлөһөр.

Камбодеҕа тылбаас өҥөтө туризмы уонна дьыалабыай кыамтаны Улаатыннарбытынан сибээстээн бары улахан ирдэбиллэринэн туһаныллар. Ол түмүгэр английскай уонна кхер тылларынан арахсыыга көмөлөһөр тылбаас компаниялар элбэхтэр.

Кхмер тылын тылбаасчыт уонна кини билиитин учуоттуур улахан суолталаах. Ону таһынан тыл культуратын кытта билсиһэр уонна төрөөбүт тылбыт атын омуктартан итэҕэһэ суох хааларын бэлиэтиир наадалаах.

Ону таһынан тылбаас хампаанньата чуолкай уонна кэмигэр тылбаастанарын бэлиэтиир наадалаах. Ити хас биирдии тэрилтэни эбэтэр чааһынай дьону- сэргэни кытта кэпсэтиигэ быһаарар суолталаах буолуон сөп. Дьыалабыай докумуоннарга уонна контракка сүрүн суолталаах, онон кхм тыла эрэллээх тылбаасчыттарга инвестициялааһын наада.

Дьэ, конкуреннаһар кыахтаах сыаналары этэр тылбаас компаниятын булар улахан суолталаах. Оннук элбэх компаниялар кхмер тылын тылбаастыыр өҥөлөрүн этэллэринэн, маҕаһыыннарга ааһан, сыананы тэҥнээн көрүөхтээхтэр.

Кхмер тылын тылбаас өҥөтө Камбодеҕа бизнеһи ыытар кыахтаах чааһынай дьоҥҥо уонна тэрилтэлэргэ тугунан да кэмнэммэт буолуон сөп. Сөптөөх тылбаасчыт көмөтүнэн кинилэр бодоруһуулара чуолкай уонна сөп түбэһэр диэн мэктиэлиэхтэрин сөп. Онон кхмерскэйтэн тылбаас өҥөтүн туттартан кыбыстымаҥ, өскөтүн эһиги кинилэргэ наадыйыы үөскээтэҕинэ.

Кхмер тылын ханнык дойдуларга этэллэрий?

Камбодже тылыгар үксүн Камбодже дииллэр. Онно эмиэ Вьетнамҥа уонна Таиланд куоракка, атын дойдуларга бааллар.

Кхмер тылын историята хайдаҕый?

Камбодже,Вьетнам, Таиланд уонна Франция диэн 16 мөлүйүөн киһи баар. Бу биһиги эрабыт бастакы үйэттэн ыла региоҥҥа туттуллар официальнай тыл..
Кхмер тылыгар саамай биллиилээх суруктар эрабыт 7 үйэтин иннин биэрэллэр эрээри, бу тыл, баҕар, быдан элбэҕэ буолуо. Сүүс үйэ тухары Кхм империятыгар санскритка диэн Индия нэһилиэнньэтэ буолбута. 8- с үйэҕэ кхм тыла туспа диалектаах буолан эрэр.
Кхм тыла эмиэ тыл күүстээх сабыдыалынан бүрүллүбүтэ, соҕурууҥҥу Индия 9- с үйэҕэ Индия буддийскай миссионердара. Кили уонна санскрита төрөөбүт тылын кытта холбоһон билиҥҥи кхм тыла үөскээбитэ.
Ол кэмтэн ыла камбодеҕа билигин даҕаны киэҥник тарҕаммыт тыл буолар. Бу эмиэ Соҕуруулуу- Илиҥҥи Азия (АСЕАН) государстволарын ассоциациятын официальнай тылларыттан биирдэстэрэ.

Кхм тыла сайдарыгар саамай улахан кылааты киллэрбит топ- 5 киһиттэн кимнээх киирэрий?

1. При Ангг (17 үйэ): Америка тылын историятыгар дьоһун фигура, Ангг Энг тыл оннунан хаалларыыга уонна популяризациялааһыҥҥа сүҥкэн оруолу оонньообут хас да үлэни суруйбута. Кини Соҕуруулуу- Илиҥҥи Азияҕа бастакы бэчээт станогын оҥорорго, ону тэҥэ кхм тыла суругунан версиятын киллэрии туһунан суруллар.
2. Ким Чанкирр (19 үйэ бүтүүтэ): ким Чанкирр аныгы сайдарыгар биир саамай суолталаах фигуранан ааҕыллар. Кини баччааҥҥа диэри туттулла сылдьар деванагар сурук- Бичик систематын оҥорбута уонна орфография уонна грамматика стандартыгар эппиэттээбитэ.
3. Тхонг Хи (20 үйэ саҕаланыыта): Тхонг Хи Америка тылдьытын оҥорууга саҥа таһаарыылаах үлэтинэн биллэр. Кини тылдьыта 1923 с. бэчээттэммитэ уонна күн бүгүнүгэр диэри кхмер тылын ыспыраапкатын быһыытынан киэҥник туһаныллар.
4. Бочуотунай Чуона Нат (20 үйэ): настоящее храма Ваддей, Бочуотунай Чуона Натх Натх Саха тылын харыстааһыҥҥа уонна популяризациялааһыҥҥа бэйэтин үлэтин иһин улахан ытыктабылынан туһанар. Кини буддийскайы кхмер тылыгар үөрэппиттэртэн биирдэстэрэ этэ уонна кинини үгүстүк кхмер култууратын оннунан хаалларарга көмөлөһөллөр.
5. Хай Кантул (21 үйэ): кантул тыла билиҥҥи кэмҥэ улахан дьайыылаах фигуралартан биирдэстэрэ, Хай Кантул - профессор уонна лингвист, ол эрээри кантул- профессор Саха тылын үөрэхтээһиҥҥэ туһаммакка үлэлии сылдьар. Он разработал несколько учебников по кхмерском языке и ярым защитником права кхмерского языка.

Кхм тыла структурата хайдах оҥоһулунна?

Кхер тыла-бу австроиат тыла, мон- кхмер тылларыгар сыһыаннаах. Это аналитический язык субъектно- туохтуур-объект бэрээдэгин кытта тыл бэрээдэгин уонна тыл оннугар туһаныллар. Кини араас приставкалары, суффикстары уонна инфикс эргиирдэри киллэрэн туран, сыһыарыылаах сыһыарыылаах. Кини баар туохтуурдар ахсааннарынан, оттон сана туохтуурдар - сирэйдэринэн, аспект, куолаһынан, киэнник бэлиэтэннилэр. Кини ону сэргэ араас суолтаны араарарга туһаныллар биэс туоннаттан синньигэс системалаах.

Кхм тыла ордук сөптөөх ньыманан үөрэтэрий?

1. Алфавиты үөрэтииттэн саҕалааҥ: Кхм тыла абугида алфавитын туһаныы туһунан суруллубута, онон буукубалары уонна кинилэр араас формаларын билиһиннэрии дьоһун суолталаах. Эһиги алфавиты үөрэтэр Интернет ресурсаларын булуоххутун сөп.
2. Базовай тылдьыты баһылааҥ: алфавиты кытта билсибиккит курдук, сүрүн тыллары уонна этиилэри үөрэтииттэн саҕалааҥ. Вы может использовать онлайн словари, учебники и приложения для поиска языка и практика.
3. Занятиеҕа суруйуҥ: тылгытын сөпкө үөрэтиэххитин баҕарар буоллаххытына, олохтоох оскуолаҕа эбэтэр университекка киирии тылынан суруйуҥ. Занятиеҕа сылдьан ыйытыылары биэрэр уонна инструкторы кытта кэпсэтэр кыаҕы биэриэҕэ.
4. Истиҥ- иһирэх тыллары: кхмер тылыгар этэллэрин курдук, аҕыйах бириэмэни ыытарга холонуҥ. Бу тылынан ырыалары истиэххитин, тэлэбиидэнньэни дуу, киинэлэри дуу көрүөххүтүн сөп.
5. Сурукка уонна кэпсэтиигэ практикаланыҥ: тыл базовай өйдөбүлэ үөскээтэҕинэ, сурукка уонна кэпсэтиигэ саҕаланыҥ. Начинается на этом языке и попробуйте Вести с носителей языка. Бу эһиэхэ бэйэҕитигэр эрэли үөскэтэргэ уонна дьоҕургутун сайыннарарга көмөлөһүөҕэ.